________________
અસર.
તે જ રીતે શરીરની આકૃતિની અસર મન ઉપર પણ થાય છે. ભયંકર કામી માણસ જો પદ્માસનમાં બેસી જાય તો તે વખતે તેની કામવાસના પ્રાયઃ શાંત થયા વિના રહેતી નથી.
જ્યારે ૫રમાત્માની વિશેષ ભક્તિ કરવાનો અવસર સાંપડ્યો છે, ત્યારે મનની વૃત્તિઓ શાંત પડે, સંસારથી વિમુખ થાય, ૫૨માત્મામાં લીન થાય તે માટે ચૈત્યવંદન કરતી વખતે તે તે સૂત્રોના અર્થને અનુરુપ તે તે મુદ્રા કરવાનું મહાપુરુષોએ જણાવેલ છે.
(૧) યોગમુદ્રા : ડાબો ઢીંચણ ઊભો રાખી, જમણા પગની એડી ઉપર બેસવું. આંગળીઓ એકબીજાના આંતરામાં રહે તે રીતે બે હાથ ચીપ્પટ જોડીને, કોણી પેટ ઉપર રાખવી તે, યોગમુદ્રા કહેવાય. આ મુદ્રા, નમસ્કારનો વિશિષ્ટ ભાવ પેદા કરવામાં સહાયક બને છે.
(૨) મુક્તાસુક્તિમુદ્રા ઃ મુક્તા=મોતી. સુક્તિ છિપ. મોતીના છીપલાની જેમ બે હાથ વચ્ચેથી પોલા જોડવા. તે વખતે આંગળીઓ એકબીજાના આંતરામાં ન રાખતાં, પરસ્પર અડાડેલી રાખવી. પગ યોગમુદ્રાની જેમ રાખવા. આ મુદ્રા પ્રણિધાન કરવા માટે ખૂબ ઉપયોગી છે. આ મુદ્રાથી એકાગ્ર થવાય છે.
(૩) જિનમુદ્રા ઃ જિનેશ્વર ભગવંત કાયોત્સર્ગ જે મુદ્રામાં કરતા હતા; તે જિન-મુદ્રા કહેવાય. બે પગની આંગળીઓ વચ્ચે ચાર આંગળ અને પાછલી એડી વચ્ચે તેથી થોડું ઓછું અંતર રાખીને સ્થિર-ટટ્ટાર ઊભા રહેવું. બે હાથ નીચે સીધા લટકતા રાખવા આ મુદ્રા શરીર પરની મમતા ઘટાડવામાં સહાય કરે છે.
પરમાત્માના ગુણગાન ગાવા તથા સર્વોત્કૃષ્ટ ગુણોના સ્વામી પરમાત્મા પ્રત્યે અનંતા અવગુણોથી ભરેલા પોતાની સહજ નમ્રતા દર્શાવવા યોગમુદ્રામાં ચૈત્યવંદના શરુ કરવી.
સૌ પ્રથમ નીચેનું કાવ્ય બોલવું ઃ
સકલ કુશલ વલ્લી, પુષ્કરાવર્ત મેઘો દુરિત તિમિર ભાનુઃ કલ્પવૃક્ષોપમાનઃ ભવજલનિધિ-પોતઃ સર્વસંપત્તિ-હેતુઃ સઃ ભવતુ સતતં યઃ શ્રેયસે શાંતિનાથઃ શ્રેયસે પાર્શ્વનાથઃ
૩ . સૂત્રોના રહસ્યોભાગ-૨ કોડ
