________________
આ ધાતકીખંડમાં બે ભરતક્ષેત્ર, બે ઐરાવત ક્ષેત્ર અને બે મહાવિદેહક્ષેત્ર આવેલાં છે, તે જ રીતે પુષ્કરધરદ્વીપના પ્રથમ અડધા ભાગમાં પણ બે ભરતક્ષેત્ર, બે ઐરાવતક્ષેત્ર અને બે મહાવિદેહક્ષેત્ર આવેલાં છે. આમ, બધું મળીને આપણી આ ધરતી ઉપર પાંચ ભરત, પાંચ ઐરાવત અને પાંચ મહાવિદેહ ક્ષેત્રો આવેલાં છે.
તે દરેકમાં પંચ મહાવ્રતોને ધારણ કરનાર સંયમધર સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતો વિચારી રહ્યા છે. તે તમામે તમામ સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતોને એકી સાથે વંદના આ સૂત્રથી કરી શકાય છે.
શ્રાવક તેને જ કહેવાય, જે સાધુજીવન સ્વીકારવા તલપતો હોય. કર્મોની પરાધીનતાના કારણે, કદાચ તે સાધુજીવન ન સ્વીકારી શકે તો ય તેના રોમરોમમાં સાધુજીવન મેળવવાની ઝંખના તો સદા પડેલી જ હોય. પોતાની તે ઝંખના જલ્દીથી સાકાર થાય તે માટે, જેમણે તે સાધુજીવન સ્વીકારી લીધું છે; તે સાધુ ભગવંતોને સતત વંદના કર્યા વિના તે શી રીતે રહી શકે? તેથી “જલદીથી મને સાચું સાધુપણું પ્રાપ્ત થાવ,” તેવી ભાવનાથી ઓળઘોળ બનીને તે આ સૂત્ર બોલવા દ્વારા વારંવાર સાધુ ભગવંતોને વંદના કરે છે. સાધુભગવંતો પોતાને પ્રાપ્ત થયેલું સંયમજીવનવધુ નિર્મળ બને તે માટે તેના નિર્મળ સંયમને ધારણ કરનારા સાધુભગતોને આ સૂત્ર દ્વારા વંદના કરે છે.
* (૧) શાસ્ત્રીય નામઃ સર્વ - સાધુવંદન સૂત્ર
(૨) લોક પ્રસિદ્ધ નામ : જાવંત કે વિ સાહૂ સૂત્ર *(૩) વિષય : સર્વ સાધુ ભગવંતોને ભાવ વિભોર બનીને વંદન.
* (૪) મહત્ત્વનો ફલિતાર્થ : ગમે તે સ્થિતિમાં કે ગમે તે વિધિમાં ઉપકારીઓને ભૂલાય નહિ. જે ઉપકારીઓને ભૂલી જાય છે, અરે ! તેની ઉપર વળતો અપકાર કરે છે, તેઓ કૃતઘ્ની છે. આવા કૃતઘ્ની કદી ન બનવું જોઈએ.
માત્ર પરમાત્માનો જ ઉપકાર યાદ કરીને તેમની ભક્તિ કરીએ અને પરમાત્માની ઓળખાણ કરાવનાર માતા-પિતા કે ગુરુજનોને યાદ પણ ન કરીએ તો તે કોઈ પણ સંયોગોમાં ચાલી શકે નહિ.
ભગવાનની ચૈત્યવંદના કરતી વખતે પણ જે ભકત આ જાવંત કે વિસાહૂ સૂત્ર દ્વારા ગુરુને ભૂલતો નથી, તે ભક્ત હવે દેરાસરમાંથી દર્શન કે પૂજન કરીને બહાર નીકળ્યા બાદ નજીકના ઉપાશ્રયમાં રહેલા ગુરુ ભગવંતોને વંદના કર્યા વિના પોતાના ઘરે ન જ જાય, તે તો સમજી શકાય તેવી વાત છે. અને ગુરુભગવંતને વંદન કર્યા પછી, તેમની સુખશાતા પૂછ્યા પછી, જરૂર જણાય તો સેવા કર્યા વિના પણ ન જ રહે ને?
. સૂત્રોના રહસ્યોભાગ-૨ -