________________
તેની સ્થિતિમાં ફરક પડે છે. આ ફરક પાડવાનું કામ કરે છે આયુષ્યકર્મ,
તે આ આયુષ્યકર્મના કારણે અક્ષયસ્થિતિ નામનો આત્માનો ગુણ ઢંકાઈ જાય છે. આત્મા કોઈ એક ઠેકાણે કાયમ માટે સ્થિર રહી શકતો નથી. આજે આ ગતિમાં તો કાલે બીજી ગતિમાં, આજે આ ભવમાં તો કાલે પરભવમાં આત્મા આ કર્મના કારણે જાય છે. આયુષ્યકર્મના કારણે આત્માના ભવો બદલાતાં રહે છે.
આ ભવ બદલવાની ક્રિયાનું નામ છે જન્મ અને મરણ!આ ભવનું શરીર છોડવાની આત્માની ક્રિયા તે મરણ અને પરભવનું નવું શરીર બનાવવાની ક્રિયા કરવી તે જન્મ! આ જન્મ - મરણની ક્રિયા કરાવવાનું કામ આયુષ્યકર્મ કરાવે છે.
જન્મ અને મરણની ક્રિયાના વચ્ચેના સમયને જીવન કહેવાય છે. કોનું કેટલું જીવન? તેનો આધાર તેણે પૂર્વભવમાં બાંધેલા આયુષ્યકર્મ ઉપર છે. જેણે જેટલાં વર્ષનું આયુષ્ય પૂર્વભવે બાંધેલું હોય તેટલા વર્ષનું જીવન તેણે આ ભવમાં જીવવાનું હોય છે. તેટલું આયુષ્ય પૂર્ણ થયાં પહેલાં સામાન્યથી તેનું મોત આવતું નથી.
તીર્થંકર પરમાત્મા મહાવીરદેવ ઉપર સંગમ નામના દેવે કેવા ભયંકર ઉપસર્ગો કર્યા હતા ! મેરુપર્વતના ચૂરેચૂરા કરી દે તેવું કાળચક્ર તેમની ઉપર છોડ્યું હતું, છતાં પરમાત્માને તે ચૂરી ન શક્યું ! વાઘ - સિંહ જેવાં જંગલી પશુઓએ હુમલાઓ કર્યા. પક્ષીઓએ ચાંચો મારી. કોઈએ પ્રભુના બે પગનો ચૂલો બનાવીને ખીર રાંધી. આવા ભયંકર અનેક ઉપસર્ગો તે ભગવાન ઉપર આવ્યા. ભગવાનની સમતા અનહદ હતી. સહિષ્ણુતા અપરંપાર હતી. પ્રસન્નતા જોરદાર હતી. ભગવંતે બધી વેદના - પીડા સહન કરી. પણ આવા કષ્ટોમાંય પરમાત્મા જીવંત રહ્યા. કારણકે પરમાત્માનું આયુષ્ય નિપક્રમ હતું. અનપવર્તનીય હતું.
જે આયુષ્ય બંધાયું હોય, તેમાં જરા પણ અપવર્તન (ઘટાડો) થઈ જ ન શકે તે આયુષ્યને અનપવર્તનીય આયુષ્ય કહેવાય. બંધાયેલાં જે આયુષ્યમાં અપર્વતના (ઘટાડો) પણ થઈ શકે તેમ હોય, તે આયુષ્યને અપવર્તનીય આયુષ્ય કહેવાય. પરમાત્માનું આયુષ્યકર્મ અનપવર્તનીય હતું. તેથી પરમાત્મા તમામ ઉપસર્ગોમાં પણ જીવંત રહ્યાં.
શારદા
ફ
ya ૮૩
૪
કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨
જE