________________
આ વાત વ્યવહારનયની અપેક્ષાએ કહેવામાં આવી છે. મિથ્યાત્વી જીવો અનંતાનુબંધી કષાયવાળા હોય છે. છતાં ય ઉગ્ર તપસ્યા વગેરે કરીને અકામનિર્જરાના માધ્યમે તેઓ દેવગતિમાં પણ જાય છે.
સમકિતી કે શ્રાવકને અનુક્રમે અપ્રત્યાખ્યાનીય અને પ્રત્યાખ્યાન કષાયનો ઉદય હોય છે, છતાં ય તેઓ તે વખતે દેવલોકનું આયુષ્ય બાંધે છે. સમકિતી દેવીને સદાય અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ કષાયનો ઉદય હોવા છતાં તેઓ મનુષ્યગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ટૂંકમાં સમકિતી નારકો અને દેવો મનુષ્યગતિ પામે છે તો સમકિતી મનુષ્યો અને તિર્યંચો દેવગતિનું આયુષ્ય બાંધે છે.
તેથી કયા નયથી કઈ વાત કહેવામાં આવી છે, તેની સમજણ મેળવવી જરૂરી છે. નયો અનેક જાતના છે. નિશ્ચય નય અને વ્યવહાર નય. જ્ઞાનનય અને ક્રિયાનય. દ્રવ્યાસ્તિક નય અને પર્યાયાસ્તિક નય વગેરે. - સંજ્વલન કષાય ૧૫ દિવસથી વધારે ન રહે વગેરે પણ વ્યવહારનયના મતે સમજવાનું છે.
પેલા બાહુબલીજી! મોટા ભાઈ ભરત સાથે ભયંકર યુદ્ધ ખેલાયું. ભાઈને મારવા મુઠ્ઠી ઉગામી.
પણ તરત જ વિચાર આવ્યો. હું પરમાત્મા ઋષભદેવનો પુત્ર ! મને આ શોભે? ભગવાનનો પુત્ર શું સગા ભાઈને મારે? ના... ના.... મારાથી ના મરાય. પણ મેં મુઠ્ઠી ઉગામી તેનું શું? ક્ષત્રિય બચ્ચો ઉપાડેલી મુદ્દીને વ્યર્થન જવાદે. તો શું કરું? લાવ! તે મુઠ્ઠીથી મારા માથાના વાળનો લોચ કરી દઉં.”
અને બાહુબલીજીએ ભાઈને મારવા ઉગામેલી મુઠ્ઠીથી લોચ કરી દીધો. સાધુ બની ગયા.
તેમને ખબર હતી કે તેમનાથી નાના ૯૮ ભાઈઓ તેમની પહેલાં ભગવાન પાસે સાધુ બની ગયા છે. કેવળજ્ઞાન પામી ગયા છે. તેથી તેમણે વિચાર્યું કે, “જો હું હમણાં ભગવાન પાસે જઈશ તો મારે મારાથી નાના તે ૯૮ કેવલીભાઈ મુનિઓને વંદન કરવા પડશે.
હું મોટો છું, નાનાને વંદન શા માટે કરું? ના મારાથી તે ન બને. તેથી હવે અહીં જ ઊભો રહીને સાધના કરું. કેવળજ્ઞાન પામું. પછી ભગવાન પાસે જાઉં. હું કેવલી બન્યા પછી જઈશ તો મારે વંદન કરવાનું નહિ રહે કારણ કે કેવલીએ કેવલીને વંદન કરવાનું હોતું નથી.”
તેઓ યુદ્ધભૂમિમાં જ કાઉસ્સગ ધ્યાને ઊભા રહ્યા. સ્થિર રહ્યા. વેલ વીંટળાઈ વળી. પક્ષીઓએ દાઢી-માથાના વાળમાં માળા બાંધ્યા. ઘોર સાધના કરી. પણ કેવળજ્ઞાન સાકાર
૬૦ દસ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ માં