________________
સુખ વગેરે આપે. ખરાબ વર્તનાદિથી ખરાબ કર્મો બંધાય, જે જીવનમાં દુઃખો વગેરે લાવ્યા વિના ન રહે.
આપણા આત્મા ઉપર જે કર્મો લાગે છે, તે જયારે ઉદયમાં આવે ત્યારે જુદી જુદી અનેક જાતની અસરો બતાડે છે. તે જુદી જુદી અસરોના આધારે તે કર્મો આઠ પ્રકારના ગણાય છે.
(૧) જ્ઞાનાવરણીય કર્મ (૨) દર્શનાવરણીય કર્મ (૩) વેદનીય કર્મ (૪) મોહનીય કર્મ (૫) આયુષ્ય કર્મ (૬) નામ કર્મ (૭) ગોત્ર કર્મ અને (૮) અંતરાય કર્મ.
આપણો આત્મા અનંત ગુણોનો સ્વામી છે. પણ તે ગુણોને ઢાંકીને અવગુણો પેદા કરવાનું કાર્ય આ કર્મો કરે છે. સૂર્યસ્વયં પ્રકાશિત છે. તેમાંથી નીકળતાં કિરણો પૃથ્વીનેય પ્રકાશિત કરવાનું કાર્ય કરે છે. પણ જો સૂર્યની આગળ વાદળ આવી જાય તો પ્રકાશના બદલે અંધકાર ફેલાય છે. બસ, તે જ રીતે આત્મા પોતાના અનંતા ગુણોથી સ્વયં પ્રકાશિત છે -- ગુણી છે. પરંતુ આ કર્મ રૂપી વાદળ જ્યારે આત્માને ઢાંકી દે છે, ત્યારે અવગુણો રૂપી અંધકાર પેદા થાય છે.
આત્માના અનંત ગુણોમાં આઠ વિશિષ્ટ ગુણો છે :
(૧) અનંત જ્ઞાન (૨) અનંત દર્શન (૩) અવ્યાબાધ સુખ (૪) વીતરાગતા (૫) અક્ષયસ્થિતિ (૬) અરૂપીપણું (૭) અગુરુલઘુ અને (૮) અનંત વીર્ય.
આ આઠે ગુણોને ઢાંકવાનું કાર્ય આ આઠ કર્મો કરે છે. નિંબર ગુણ | ઢાંકનાર કર્મ | કર્મની અસર
૧ અનંત જ્ઞાન | જ્ઞાનાવરણીય કર્મ | અજ્ઞાન, મૂર્ખ, જડ ૨ અનંત દર્શન દર્શનાવરણીય કર્મ | મૂંગા, બહેરા, બોબડા, નિદ્રા
અનંત ચારિત્ર વેદનીય કર્મ સુખ - દુઃખ ૪ અવ્યાબાધ સુખ | મોહનીય કર્મ કામ, ક્રોધી, અહંકારી,મિથ્યાત્વી
અક્ષયસ્થિતિ આયુષ્ય કર્મ દેવ - મનુષ્ય - નારક – તિર્યંચ ૬ અરૂપીપણું નામ કર્મ પુરુષ, સ્ત્રી, કાળા - ધોળા વગેરે ૭ અગુરુલઘુ ગોત્ર કર્મ ઉચ્ચ કુળ - નીચ કુળ ૮ અનંત વીર્ય | અંતરાય કર્મ કંજૂસ, દીન, અશક્ત
આઠે કર્મોને સહેલાઈથી યાદ રાખવાં આ ટુચકો ધારી રાખવો. જ્ઞાન ચંદશેઠ દર્શન કરવા ગયા. રસ્તામાં વેદના ઊપડી સામે આવતા મોહનભાઈ વૈદ્યને કહે, “ઓ વૈદ્યરાજ ! જલ્દીદવા કરો, નહિ તો મારું આયુષ્ય પૂરું થશે. મોહનભાઈ કહે, “ભગવાનનું નામ લો, ગોત્ર દેવતાને યાદ કરો તો તમારા બધા અંતરાય દૂર થઈ જશે. કદર જ
૩ | કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ :
%
૮