Page Text
________________
સંસારમાં રખડાવવાની પરિસ્થિતિ જે કષાયો પેદા કરાવે તે અનંતાનુબંધી કષાય. આ કષાયો અત્યંત તીવ્ર હોય છે. આ તીવ્ર કષાય મિથ્યાત્વ જીવોમાં જ હોય છે. ભલે પછી કોઈ મિથ્યાત્વી જીવોમાં આવો કષાય પ્રગટપણે દેખાય અને કો’કમાં ન પણ દેખાય, પણ નિમિત્ત મળતાં તે પ્રગટ થયા વિના પ્રાયઃ રહેતો નથી.
મદારી મોરલી વગાડે ત્યારે ફણાને ડોલાવતો સાપ કેવો સોહામણો લાગે છે ! શું તેટલા માત્રથી સાપને ક્રોધી ન કહેવાય ? એક કાંકરી મારી જુઓ એટલે ખબર પડશે કે તે સાપ કેવો ભયંકર ક્રોધી છે ! ડોલતી અવસ્થા કે સૂતેલી અવસ્થામાં ભલે તેનો ક્રોધ પ્રગટપણે ન જણાતો હોય પણ કાંકરી વાગવા રૂપ નિમિત્ત મળતાં પ્રગટ થયા વિના રહેતો નથી.
બસ ! આવી જ અવસ્થા હોય છે મિથ્યાત્વી જીવોની ! તેમનામાં રહેલો અનંતાનુબંધી કષાય જ્યાં સુધી શાંત પડેલો હોય ત્યાં સુધી તે પ્રશાન્ત લાગે. તેના જેવો શાંત આત્મા કદાચ શોધ્યો પણ ન જડે. પણ જ્યાં નિમિત્ત મળે ત્યાં જ તેની હાલત સાપ કરતાં ય કદાચ વધારે ભૂંડી હોય.
આ અનંતાનુબંધી કષાય જીવને નરકગતિમાં લઈ જવા સમર્થ બને છે. તે જીવના હૃદયમાં ક્રોધની આગ સતત સળગતી રહે છે, જે વૈરની ગાંઠમાં રૂપાન્તર પામતી હોય છે. ભવોભવ તે વૈરની પરંપરા ચાલુ રહેતી હોય છે. વળી સાથે રહેલું પેલું મિથ્યાત્વ તેની કષાયની આગમાં પેટ્રોલ છાંટવાનું કામ કરતું હોય છે. પરિણામે આ જીવ સદા સળગતો રહે છે.
આ કષાયોની હાજરીમાં આત્મા સમ્યગ્દર્શન પામી શકતો નથી. આ કષાય એક વર્ષે પણ શાંત થતો હોતો નથી. વરસોના વરસો સુધી, ક્યારેક ભવોના ભવો સુધી પણ તે પોતાનો પરચો બતાવતો રહે છે !
(૨) અપ્રત્યાખ્યાનીય કષાય : જીવાત્મામાં જામ થયેલું મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મ જ્યારે શાંત પડી જાય છે, જીવ મિથ્યાત્વી મટીને સમકિતી બને છે, ત્યારે તેને સતાવતાં કષાયો ઘણા બધા મંદ પડી ગયા હોય છે. તે હવે અનંતાનુબંધી નથી કહેવાતા પણ અપ્રત્યાખ્યાનીય કે અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ કષાય તરીકે ઓળખાય છે.
જીવાત્મા સમ્યગ્દર્શન પામ્યો હોવાથી દેવ – ગુરુ – ધર્મ પ્રત્યે તેની શ્રદ્ધા વધી છે. જિનવાણીનું શ્રવણ કરે છે. તેથી કષાયો ભયંકર છે, તે વાત તેને સમજાય છે. તે કષાયોને ખતમ કરવાનો અને કષાયો જાગે જ નહિ તે માટેનો પ્રયત્ન પણ કરે છે. છતાં પણ તેને કષાયો ઉદયમાં તો આવે જ છે, પણ તે પહેલાંના જેટલા તીવ્રપણે નહિ.
વળી તે કષાયો તેને હેરાન કરે તો ય તે લાંબા કાળ સુધી ટકી શકતાં નથી. ભવોભવ સુધી વેરની પરંપરા ચલાવવા આ કષાયો સમર્થ બનતા નથી. બહુ બહુ તો એક વર્ષ
STENVERTERTE
Akaset ૫૪ ના
કર્મનું કમ્પ્યુટર ભાગ-૨ ન
| SR No. | 008957 |
| Book Title | Karmanu Computer Part 2 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Meghdarshanvijay |
| Publisher | Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 226 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Karma |
| File Size | 5 MB |