________________
(2) વેદનીય કમી આ સંસારમાં રહેલા કોઈ પણ જીવને કદી ય દુઃખ દીઠું ય ગમતું નથી. અરે ! સ્વપ્નમાં ય જો પોતાના પેટમાં કોઈ ખંજર હુલાવતું દેખાય તો આવનારા દુઃખના ભયે તે તીણી ચીસ પાડી ઊઠે છે.
દુઃખ ન ગમતું હોવાના કારણે જ, દરેક જીવો દુઃખોને દૂર કરવાના નાના -મોટા પ્રયત્નો કરતાં હોય છે. પછી ચાહકૂતરો હોય કે બિલાડી, વાઘ હોય કે બકરી, અળસીયા હોય કે વાંદા, કોઈને ય દુઃખ પસંદ નથી.
પેલો રાજા ! પોતાની રાણીઓમાં મહાઆસક્ત, કામવાસનામાં ચકચૂર રહેવાના કારણે રાજકારભારમાં પૂરતું ધ્યાન પણ નહિ આપી શકનારો !
પોતાના સુખના દિવસો છીનવાઈ ન જાય, રાણીઓનો વિયોગ સહવો ન પડે, તેની તેને સતત ચિંતા રહેતી. સંસારના કોઈપણ સુખની આ જ મોકાણ છે ! તેને મેળવતાં ય તકલીફ, મેળવ્યા પછી તે ઝુંટવાઈ ન જાય તેની ચિંતા, તે ચાલી જાય તો તેના વિરહનો ભયંકર ત્રાસ પેદા થાય. શી રીતે હવે ઈચ્છાય આવા સંસારના સુખને?
સ્ત્રીઓના સુખમાં મસ્ત રહેનાર આ રાજાને પણ તેમાં શાંતિ નહોતી. પોતાને મળેલ આ સુખ અચાનક પોતાની પાસેથી ઝુંટવાઈ તો નહિ જાય ને? તેવા વિચારે તે વારંવાર સતત બનતો.
સંસારનું કોઈ પણ સુખ કદી ય કોઈને સંપૂર્ણ સુખી બનાવી શકતું નથી. પ્રાપ્ત થયેલા હજારો સુખોને, નહિ પ્રાપ્ત થયેલું એક સુખ સળગાવીને સાફ કરી નાંખે છે. ગમે તેવો સુખી માનવ પણ આ કારણે સદા યદુઃખી જણાય છે !
એક વાર એક સંન્યાસીનો ભેટો થતાં, પોતાના મનની ચિંતા વ્યક્ત કરતાં તેનાથી પૂછાઈ ગયું, “હે મહાત્મન્ ! મારું મોત ક્યારે થશે?”
તે વખતે મનમાં એવા ભાવ હતા કે, “હજુ તો હું ઘણું જીવવાનો છું. સ્ત્રીઓ સાથે તો હજુ મારે ઘણી મજા માણવાની છે. છતાં જાણી તો લઉં કે મારું મોત ક્યારે છે? કારણ કે મારા રંગમાં ભંગ પડાવવાની તાકાત મોત સિવાય બીજા કોઈનામાં નથી.
પણ ત્યાં તો જાણે કે વીજળી કડાકો કર્યો! ધરતી જાણે કે ધ્રૂજવા લાગી ! સંન્યાસી પાસેથી જવાબ સાંભળતાં જ તેને ચક્કર આવવા લાગ્યા ! પોતાની કલ્પના બહારની શક્યતા જાણીને તે માથું ધુણાવવા લાગ્યો !
“ના...... ના..... એ કદી નહિ બને !” તેવા શબ્દો તેના મુખમાંથી સરી પડ્યા.
અમુકાયા
યુટર ભાગ-૨