________________
અનંતા જીવો વચ્ચે સાધારણ એક જ શરીર છે. દેખાવમાં ભલે તે એક જ કંદ કે એક જ ફળ રુપ દેખાતું હોય પણ તેમાં જીવો તો અનંતા - અનંતા હોય છે. તેમને સાધારણ નામકર્મનો ઉદય હોવાથી તે અનંતા જીવોએ એકેજ શરીરમાં સાથે રહેવું પડે છે.
લીમડો, પીપળો, આંબો વગેરે બધા પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય છે. તેમને પ્રત્યેકનામકર્મનો ઉદય છે. તે દરેક ઝાડમાં તેનો પોતાનો એક જીવ હોય છે. વળી, તે ઝાડોના મૂળ, કંદ, સ્કંધ (થડ), શાખા (ડાળી), છાલ, ફૂલ, ફળ, બીજ વગેરે દરેક જુદા જુદા શરીર ગણાય છે. તે દરેક શરીરમાં પોતપોતાનો એકેક જીવ જુદો જુદો હોય છે.
લીમડાના મૂળમાં મૂળનો એક જીવ હોય. થડમાં થડનો એક જીવ હોય. દરેક ડાળીઓમાં પોતપોતાનો જુદો જુદો એકેક જીવ હોય. નાનીનાની ડાળીઓમાં પોતપોતાનો જુદો જીવ હોય. તેની ઉપરના દરેક પાંદડામાં પોતપોતાના જુદા જુદા જીવો હોય. દરેક ફૂલમાં પોતપોતાનો જીવ. દરેક ફળમાં પણ તેમનો જુદો જીવ. ફળમાં રહેલા દરેક બીજમાં પણ તેમનો જુદો જુદો જીવ. વળી મૂળ, થડ, ડાળી, પાંદડા, ફૂલ, ફળ અને બીજોમાં તે લીમડાના ઝાડનો પોતાનો એક જીવ તો સર્વત્ર વ્યાપીને રહ્યો જ હોય. મૂળ થડ, છાલ, ડાળી, ફળ, ફૂલ બીજ વગેરે દરેક જુદા જુદા શરીર છે, અને તે દરેકમાં પોતપોતાનો જીવ પણ છે.
આત્મા સ્થિતિ સ્થાપક છે. તે સંકોચ અને વિકાસ પામવાના સ્વભાવવાળો છે. જયારે લીમડાની લીંબોળી (ફળ) તોડવામાં આવે ત્યારે લીંબોળીનો પોતાનો જીવ તો તેમાં અકબંધ રહે છે, પણ લીમડાનાજીવના જે આત્મપ્રદેશો તે લીંબોળીમાં પણ પહોંચેલા છે, તે ખેંચાઈને તે ડાળીમાં પહોંચી જાય છે. આપણો હાથ કપાય ત્યારે જેમ આપણા હાથમાં રહેલા આત્મપ્રદેશો ખભા વગેરેમાં ખેંચાઈને આવી જાય તેવું લીમડામાં પણ બને છે. તે વખતે લીમડાના જીવને વેદના પણ થાય છે. તેથી રસ્તે ચાલતી વખતે ઝાડના પાંદડા, ફળ, ફૂલ વગેરે તોડવા ન જોઈએ. ઝાડના આ દરેક અવયવો જુદા જુદા આત્માઓના પોતપોતાના જુદા જુદા શરીરો છે. દરેક શરીરમાં તેમનો પોતાનો સ્વતંત્ર આત્મા વસે છે.
એક શરીરમાં એક આત્માવાળા પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય જીવો લોકપ્રકાશ ગ્રંથના પાંચમા સર્ગમાં બાર પ્રકારના જણાવાયા છે. (૧) વૃક્ષ (૨) ગુચ્છા (૩) ગુલ્મ (૪) લતા (૫) વેલડી (૬) પર્વ (૭) તૃણ (૮) વલય (૯) હરિતક ૧૦) ઔષધી (૧૧) જલહ અને (૧૨) કુહણ.
(૧) વૃક્ષઃ કેટલાક વૃક્ષો એવા હોય છે કે જેના દરેક ફળમાં એકેક બીજ હોય છે; બાબાઇ ૯૦ : કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ માં