________________
જ રહે છે. આવી રીતે એક શરીરમાં જે એક આત્મા રહે છે તે પ્રત્યેક જીવ કહેવાય છે.
પણ બધા આત્માઓ પાસે આવી વિશિષ્ટ પુણ્યાઈ હોતી નથી. પરિણામે તેવી વિશિષ્ટ પુણ્યાઈ નહિ ધરાવનારા આત્માઓને પોતાનું સ્વતંત્ર શરીર - રહેવા માટે - મળતું નથી. તેવા ઘણા બધા આત્માઓને સાથે રહેવા માટે કોમન એક જ શરીર મળે છે. મળેલા આ શરીરમાં તેમણે સાથે આહાર લેવો પડે છે. સાથે શ્વાસોશ્વાસ કરવા પડે છે. અનિચ્છાએ પણ સાથે રહીને જ જીવન પૂરું કરવું પડે છે. તેમને બધા વચ્ચે આવું કોમન એક જ શરીર અપાવનારું કર્મ સાધારણ નામકર્મ છે. આ કર્મ બધા આત્માઓ માટે એક કોમન = સાધારણ શરીર અપાવતું હોવાથી સાધારણ નામકર્મ તરીકે ઓળખાય છે. આવું સાધારણ શરીર ધરાવનારા તે તમામ જીવો સાધારણ જીવો. તરીકે ઓળખાય છે. તેઓ આ સાધારણ જીવોને નિગોદ પણ કહેવાય છે.
આમ, પ્રત્યેક નામકર્મના ઉદયે દરેક જીવને પોતપોતાનું જુદું જુદું શરીર મળે છે, અને તે જીવો પ્રત્યેક કહેવાય છે. સાધારણ નામકર્મના ઉદયે અનંતાજીવોને કોમન એક જ શરીર મળે છે, તેથી તે જીવોને સાધારણ જીવો કહેવાય છે.
દેવ - નારક - મનુષ્યો – કૂતરા - બીલાડા વગેરે પંચેન્દ્રિય જીવોને તો દરેકને પોતપોતાનું જુદું જુદું શરીર મળે છે, તેથી આ બધા પ્રત્યેક જીવો કહેવાય છે. તેમને પ્રત્યેક નામકર્મનો ઉદય છે.
શંખ – કોડી - છીપલા વગેરે બેઈન્દ્રિય જીવો, કીડી – મંકોડા – માંકડ વગેરે તેઈન્ડિયજીવો અને માખી - ભમરા - વગેરે ચઉરિન્દ્રિય જીવો પણ પોતપોતાનું જુદુ - જુદું શરીર ધરાવે છે, તેથી તેઓ બધા પણ પ્રત્યેક જીવો છે.
પરંતુ બધા એકેન્દ્રિય જીવો પ્રત્યેક નથી. તેમાંના કેટલાક જીવોને પ્રત્યેકનામકર્મનો ઉદય હોવાથી તેઓ પ્રત્યેક છે, તેમને દરેકને પોતપોતાનું જુદું જુદું શરીર હોય છે,
જ્યારે કેટલાક જીવોને સાધારણ નામકર્મનો ઉદય હોવાથી તેઓ સાધારણ છે. તેવા અનંતા જીવો વચ્ચે એક શરીર હોય છે.
તેમાં ય પૃથ્વી - પાણી - અગ્નિ-વાયુ; આ ચારે પ્રકારના બધા એકેન્દ્રિયો જીવો તો પ્રત્યેક જ છે. તેમાં કોઈ જીવો સાધારણ નથી, પણ જે વનસ્પતિકાયના જીવો છે, તેઓ બધા પ્રત્યેક નથી કે તેઓ બધા સાધારણ પણ નથી. તેમાંના કેટલાક જીવો પ્રત્યેક છે તો કેટલાક જીવો સાધારણ છે.
લીંબુ, કેરી, મરચા, તુરીયા, વટાણા વગેરે જે ફળ-ફળાદિ કે શાકભાજી છે, તે મોટાભાગે પ્રત્યેક જીવો છે. જયારે કાંદા, બટાટા, લસણ, શક્કરીયા, ગાજર, આદુમૂળા, બીટ, સૂરણ વગેરે કંદમૂળો સાધારણ વનસ્પતિકાય છે એટલે કે તેમાં અનંતા -
૮૯ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ માં