________________
વારંવાર ગોખવાનો પ્રયત્ન ચાલું છે. પણ કર્મ કહે છે કે, “આજે તું મહેનત કરી કરીને મથી જા, થાકી જા, પણ હું તને યાદ રાખવા નહિ જ દઉં.”
તે મુનિવર વિચારે છે કે, “મને યાદ રહે કે ન રહે, હું તો મહેનત કરવાનો જ. જ્ઞાન ચડવું કે ન ચડવું, ભલે મારા હાથમાં ન હોય, કર્મને આધીન હોય, પણ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટેની મહેનત કરવી તો મારા હાથમાં છે ને? હું ઉદ્યમ કરવામાં શા માટે પાછો પડું?" તેણે તો ગોખવાનો ઉદ્યમ ચાલુ જ રાખ્યો.
કેવી ઉમદા વિચારણા છે તેમની, જો દરેક વિષયમાં આવી વિચારણા આપણે કરતાં રહીએ તો ક્યારેય આપણામાં દીનતા આવે નહિ. ગમે તે પરિસ્થિતિમાં આપણે મસ્તીને ટકાવી શકીએ.
કર્મના ઉદયે શરીર પ્રતિકૂળ હોય તો આપણે કદાચ તપ ન પણ કરી શકીએ, પણ ત્યાગ કરવો તો આપણા હાથમાં છે ને? ઉપવાસ કદાચ ન થઈ શકે પણ ખાંડ વિનાના ખાખરા વાપરીને ત્યાગ ભરપૂર નવકારશી કરવી તો આપણા હાથમાં છે ને?
રોજ ૧૦૦ ગાથા ગોખીએ. પણ કદાચ એકે ય ગાથા યાદ ન રહેતી હોય તો બેપાંચ કલાક, છેવટે અડધો કલાક ગોખવાની મહેનત તો કરી શકીએ ને? તેમાં શા માટે પાછી પાની કરવી?
પેલા મુનિવર “મારુષ, મા તુષ' ચાર શબ્દો ગોખી રહ્યા છે પણ યાદ રહેતાં નથી. જરાયડગ્યા કે અકળાયા વિના તેમની મહેનત ચાલું છે. વચ્ચે વચ્ચે તો પોતે શું ગોખવાનું છે? તે ય ભૂલી જાય છે. આજુબાજુ રહેલાં સાધુઓ તેમને યાદ કરાવે છે. પણ પાછા ભૂલી જાય છે. વિદ્વાનો, તેજસ્વીઓ, વિશિષ્ટ શક્તિ સંપન્ન સાધુઓ ક્યારેક આ મંદમતિ સાધુની મશ્કરીઓ પણ કરે છે. પરંતુ આ મૂનિવર તો અન્ય સર્વ સાધુઓ પ્રત્યે પણ નમ્રભાવ રાખીને, તેમનો ય વિનય કરી કરીને પોતાનું ગોખવાનું ચાલુ રાખે છે.
પણ મારુષ-મા તુષ બોલતાં બોલતાં “માષ તુષ,” “માષ તુષ' બોલવા લાગ્યા. તે જ રીતે ગોખવાનું ચાલુ થયું. અન્ય મુનિવરો વારંવાર સુધારો કરે છે, પણ પાછું માપતુષ ‘માષતુષ’ થવા લાગે છે. તેથી બધા સાધુઓએ તે મુનિનું નામ મશ્કરીમાં “માષતુષ’ પાડ્યું. ,
વારંવાર આ સાધુની મશ્કરી કરતા જ્યારે અન્ય સાધુઓ “માષતુષ” ઉચ્ચાર કરે છે ત્યારે આ નમ્ર સાધુ એમ માને છે કે આ સાધુઓ ભૂલી ગયેલા મને સાચો પાઠ યાદ કરાવે છે. અને તેથી તેમનો ઉપકાર માનવા પૂર્વક પોતે “માપતુષ' “માષતુષ' ગોખવા લાગે છે.
ઘણા સમય સુધી માપતુષ” “માષતુષ’ ગોખવા છતાંય યાદ રહેતું નથી, તેથી આ
ચાર
બારીક
૨ ભાગ-૨