________________
આ છ સંઘયણમાંના તે તે પ્રકારના સંધયણ પ્રાપ્ત કરાવનાર તે તે નામનું સંઘયાનામકર્મ છે.
(A)-વ-ઋષભ-નારાચ સંઘયણ : બીલાડી પોતાના બચ્ચાંને મોઢામાં કાળજીપૂર્વક લઈને બીજા સ્થાને લઈ જાય છે, પણ વાંદરીની બાબતમાં આવું નથી. વાંદરી જ્યારે એક ડાળી ઉપરથી બીજી ડાળ કે બીજા વૃક્ષ ઉપર કુદકો મારે છે ત્યારે તેનું બચ્ચું તેને વળગી પડે છે, ચોંટી પડે છે. વાંદરી ગમે તેટલા ઠેકડા મારે તો ય તેનું બચ્ચું તેનાથી છૂટું પડતું નથી કારણ કે તેણે પોતાની મા – વાંદરીને પોતાના બે હાથની આંટી મારીને મજબૂત રીતે પકડી રાખેલી છે. બસ તે જ રીતે બે હાડકાંના બે છેડા પરસ્પર એકબીજાને આંટી મારીને મજબૂત રીતે વળગીને રહ્યા હોય, બંધાઈ રહ્યા હોય તેને મરકટ બંધ (મરકટ = વાંદરું) કહેવાય છે. આપણે બે હાથની અદબ વાળીએ ત્યારે તે હાથ મરકટબંધ રૂપે થાય છે. આવા મરકટ બંધને નારાચ કહેવામાં આવે છે. વજ એટલે ખીલો. ઋષભ એટલે પાટો.
જેમના શરીરમાં બંને તરફના મરકટ બંધ (નારાચ) ની ઉપર હાડકાંનો પાટો (ઋષભ) હોય, અને પછી તેમની આરપાર હાડકાનો ખીલો (વજ) લગાડીને બરોબર મજબૂતાઈથી ફીટ કરેલ હોય તેવા અત્યંત મજબૂત હાડકાંના બાંધાને (રચનાને) વજ - ઋષભ - નારાય કે પ્રથમ સંઘયણ કહેવામાં આવે છે. આ સંઘયણ વજ્ર – ઋષભ નારાચ સંઘયણ નામકર્મનો ઉદય થવાથી પ્રાપ્ત થાય છે.
વજ્ર - ઋષભ - નારાચ નામના આ પ્રથમ સંઘયણની મજબૂતાઈ એટલી બધી ગજબની હોય છે કે તેને પથ્થરની મોટી શિલા નીચે છ મહીના સુધી કચડવામાં આવે તો પણ તે હાડકાં તૂટે નહિ. ખસે પણ નહિ. પોતાની રચના તથા મજબૂતાઈને બરોબર ટકાવી રાખે.
આવું મજબૂત પ્રથમ સંઘયણવાળું શરીર જેમનું હોય તેઓ જ તે ભવમાં મોક્ષ મેળવી શકે. જેમનું શરીર પ્રથમ સંધયણવાળું ન હોય તેમને તે ભવમાં તો મોક્ષ ન જ મળે. આ ભવમાં આપણે આ ભરતક્ષેત્રથી આ શરીર વડે સીધા મોક્ષમાં અત્યારે એટલા માટે જઈ શકીએ તેમ નથી કે આપણને પહેલું સંઘયણ મળ્યું નથી.
જેમ પ્રથમ સંઘયણવાળો જ મોક્ષમાં જઈ શકે છે તેમ ૭મી નરકમાં પણ પ્રથમ સંઘયણવાળો જ જઈ શકે, જે પ્રથમ સંઘયણવાળો ન હોય તે સાતમી નરકે પણ ન જ જઈ શકે. જેને પહેલું સંઘયણ હોય તે શુભભાવ પણ ઉત્કૃષ્ટ ભાવી શકે તેમ દુર્ધ્યાન પણ વધુમાં વધુ જોરદાર તે જ કરી શકે !
પેલો તંદુલીયો મત્સ્ય ! તંદુલ (ચોખા) જેટલો નાનો હોવાથી તંદુલીયો કહેવાય.
૨૬
એ કર્મનું કમ્પ્યુટર ભાગ-૩