________________
એક મૂંઝવણ સતાવે છે, તેનો ઉકેલ તમારે યુવાનમંત્રીઓએ ભેગા થઈને લાવવાનો છે, લાવશો ને ?'
‘‘હા-હા ચોક્કસ ! ફરમાવો રાજન્ !' યુવાન મંત્રીઓ બોલી ઊઠ્યા. રાજા કહે છે કે, ‘‘કોઈક વ્યક્તિ તમારા રાજાના (મારા) ગાલ ઉપર લાત મારે તો તે લાત મારનાર વ્યક્તિને શું કરવું જોઈએ ?’
યુવાનમંત્રીઓ કહે છે, ‘‘એમાં વિચારવા જેવું જ શું છે ? આપનું આવું અપમાન ! અમે સહન કરી જ ન શકીએ. પહેલાં તો આવું કરવાની તાકાત ધરાવનાર કોઈ માડીનો જાયો હજુ સુધી પાક્યો જ નથી. છતાં કોઈ આવી અજુગતી પ્રવૃત્તિ કરે તો તેને ફાંસી જ આપવી જોઈએ. તેનાથી ઓછી કોઈ સજા ન ચાલે !''
રાજાએ વાત સાંભળી લીધી. પછી તેમણે વૃદ્ધમંત્રીઓને બોલાવ્યા અને તે જ સવાલ વૃદ્ધમંત્રીઓને પૂછ્યો.
સૌ પ્રથમ તો વૃદ્ધમંત્રીઓએ પરસ્પર વિચાર વિનિમય કર્યો. જવાબ આપવામાં જરાય ઉતાવળ ન કરી. પોતાની જવાબદારીનું તેમને ભાન હતું. યુવાનિયાઓ જેવી છોકરમત તેમનામાં નહોતી. બધી જ બાબતમાં દૂર સુધી વિચારવાની તેમનામાં ક્ષમતા હતી. તેઓ વિચારવા લાગ્યા કે, ‘‘રાજાના ગાલ ઉપર લાત મારવાની હિંમત કોણ કરે ? શત્રુ તો બાણ મારે, તલવાર મારે, ગોળી મારે પણ લાત થોડી મારે ? કદાચ લાત મારે તો પીઠ ઉપર, પગ ઉપર કે માથા ઉપર મારે, પણ ગાલ ઉપર તો મારે જ શી રીતે ?
આ વાત તો ત્યારે જ શક્ય બને કે જ્યારે રાજા પોતાના ખોળામાં લઈને નાના બાળ રાજકુંવરને રમાડતા હોય અને રમતા બાળકુંવરનો પગ ઊછળતો ઊછળતો રાજાના ગાલ ઉપર વાગી જાય. આમ, રાજાના ગાલ ઉપર લાત મારનાર તો રાજકુંવર જ હોય. રાજકુમારને તે વળી ફાંસીની સજા કરાતી હશે ?
ના, નાના રાજકુમારને તો કાંઈ જ સજા ન કરાય. તેને તો ભાવિમાં રાજપાટ આપવું જોઈએ.”
અને તે વૃદ્ધમંત્રીઓએ રાજાને જવાબ આપ્યો કે ‘હે રાજન્ ! આપના ગાલ ઉપર લાત મારનારને સજા તો કાંઈ જ ન કરાય, પણ ભાવિમાં તેને રાજપાટ ભેટ આપવું જોઈએ.'
રાજા આ જવાબ સાંભળીને ખુશ થઈ ગયો. યુવાનમંત્રીઓ તો વિચારમાં પડી ગયા. જ્યારે વૃદ્ધમંત્રીઓ પાસેથી આ જવાબનું રહસ્ય જાણ્યું ત્યારે તેમને પોતાની ભૂલનું ભાન થયું. વૃદ્ધો પાસે જે પરિણામિકી દીર્ઘદષ્ટિ હોય છે, તેનો સાક્ષાત્કાર થયો.
- કર્મનું કમ્પ્યુટર
૫.