________________
શ્રીપુર નામના નગરમાં રહેતા વસુદેવ શેઠના વસુસાર અને વસુદેવ નામના બ પુત્રોએ મુનિસુંદરસૂરીશ્વરની દેશના સાંભળીને વૈરાગ્ય પામી તેમની પાસે સંયમજીવન સ્વીકાર્યું.
મોટાભાઈનો ક્ષયોપશમ તેજ નહોતો. બુદ્ધિ બહુ નહોતી. પણ નાનો ભાઈ તેજસ્વી હોવાથી ટૂંક સમયમાં ખૂબ આગળ નીકળી ગયો. અનેક શાસ્ત્રોનો પારગામી બન્યો. ગુરુદેવે યોગ્યતા જણાતા તેને આચાર્યપદવી આપી. હવે વસુદેવસૂરી પાંચસો સાધુઓને આગમોની વાચના આપે છે.
એક વાર દિવસના પરિશ્રમથી શ્રમિત બનેલા વસુદેવસૂરિજી સંથારામાં આરામ કરવાની તૈયારી કરતા હતા, ત્યારે એક પછી એક સાધુ પોતાને ઉપસ્થિત થતા સવાલો પૂછવા આવવા લાગ્યા. પાંચ-સાત જણને તો ખૂબ જ ધીરજ અને શાંતિથી તેમણે જવાબો આપ્યા. પણ પછી તો જાણે લાઈન લાગી.
અતિશય શ્રમિત હોવાથી, વારંવાર સવાલો પૂછવા આવતા સાધુઓથી તેઓ કંટાળી ગયા. તેમને મનમાં વિચારો આવવા લાગ્યા કે મારો મોટોભાઈ ભણ્યો નથી, તો કેટલો બધો સુખી છે! તેને છે કોઈ ચિંતા? આરામથી નિરાંતે ઊંઘી શકે છે. મુર્ખ હોવાથી તેને કોઈ પૂછવા ય જતું નથી. મરજી મુજબ ખાઈને રાત-દિન ઊંધ્યા કરે છે. પરિણામે શરીર પણ નીરોગી તથા મજબૂત છે. હું ખૂબ ભણ્યો તો મને શાંતિથી જીવવા કે સૂવા ય મળતું નથી. આના કરતાં ન ભણ્યો હોત તો કેટલું સારું થાત ! મૂર્ખ રહ્યો હોત તો સારું.
આવું મૂર્ણપણું મને પણ મળે તો સારું. હવે તે માટે નક્કી કરું છું કે (૧) હવેથી નવું કાંઈપણ મારે ભણવું નહિ. (૨) જે કાંઈ ભણ્યો છું તે બધું ભૂલી જઈશ; અને (૩) કોઈને પણ હવેથી મારે ભણાવવું નહિ. આવા ત્રણ સંકલ્પ કરીને બાર દિવસ સુધી તેઓ સંપૂર્ણ મૌન રહ્યા.
મનોમન પણ જ્ઞાનની આવી આશાતના કરવાથી તેમણે તીવ્ર જ્ઞાનાવરણીય કર્મ બાંધ્યું. પાછળથી પણ તેની આલોચના ન કરી. પ્રાયશ્ચિત્ત ન સ્વીકાર્યું. છેલ્લે કાળધર્મ પામીને - હે રાજન્ ! તમારા પુત્ર વરદત્તકુમાર તરીકે તે વસુદેવસૂરિ ઉત્પન્ન થયા છે. તેમના ભાઈ વસુસારમુનિ કાળધર્મ પામીને માનસરોવરમાં હંસ બન્યો છે. જ્ઞાનાવરણીયકર્મના ઉદયથી તમારો પુત્ર મૂર્ખ શિરોમણિ બન્યો છે. અને કોઢ રોગ તેના શરીરને ઘેરી વળ્યો છે.
આ સાંભળીને વરદત્તકુમારને પણ જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. પોતાનો તેવો જ પૂર્વભવ દેખાયો. તેણે કહ્યું કે - ગુરુભગવંતની બધી વાત તદન સત્ય છે. રાજાએ
જ્ઞાનાવરણીયકર્મ 3 પ૩