________________
કાંઈ જ કહેતા નથી.
માટે પરમાત્માની તમામ વાતોને પૂર્ણ આદર-બહુમાનભાવથી સ્વીકારવી જો ઈએ. પરમાત્માની કોઈપણ વાતમાં કદી શંકા કરવી જોઈએ નહિ. પરમાત્માની વાતોમાં તો સદા પૂર્ણ શ્રદ્ધા જોઈએ.
પરમાત્માએ જોયું છે કે આ આત્મા અનંત જ્ઞાનમય-દર્શનમય-ચારિત્રમયશક્તિમય હોવા છતાંય આ વિશ્વમાં એક કર્મ નામનું તત્ત્વ છે કે જે આ આત્માને અજ્ઞાની, આંધળો, દુરાચારી કે પરાધીન બનાવે છે. - હસતાં હસતાં બાંધેલાં કર્મો જયારે ઉદયમાં આવે છે, ત્યારે તે આત્મા રડી રડીને હેરાન થઈ જાય છે છતાંય તેના કરુણ અંજામોને સહન કર્યા વિના તેને ચાલવાનું નથી.
પરન્તુ છતાંય આત્માને માટે આશ્વસ્ત બાબત એ છે કે આ આત્મા ખરાબ કાર્યો કરીને જયારે જ્યારે તેની ખાનાખરાબી કરી દે તેવા કાળા કર્મો બાંધે છે ત્યારે ત્યારે તે કાળાં કર્મો તરત ઉદયમાં આવીને તેને એક ગોલ્ડન ચાન્સ રૂપ શાન્તિકાળ આપે છે. જેમાં તે આત્મા પોતાની બગડી ગયેલી બાજીને સુધારવાનો જવલંત પુરુષાર્થ આદરી શકે છે.
સામાન્યતઃ પ્રત્યેક સમયે આપણા દ્વારા સારો કે નરસો પુરુષાર્થ તો થતો જ હોય છે. જો શાન્તિકાળ દરમ્યાન ખરાબ પુરુષાર્થ ચાલુ રહે તો બંધાયેલું તે કર્મ વધારે ભયાનક પરિણામ બતાવે તેવા ફેરફાર તેમાં થાય છે. અને જો ધર્મમય જીવન જીવવા રૂપ સુંદર પુરુષાર્થ આદરાય તો તેમાં સુંદર ફળ આપી શકે તેવા અકલ્પનીય ફેરફાર થઈ જાય છે.
કર્મ બંધાવાથી માંડીને તે કર્મ ઉદયમાં આવે ત્યાં સુધી આપણા આત્માના જુદા જુદા પુરુષાર્થો દ્વારા તે કર્મ સંબંધમાં જે જે પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થાય છે; આઠ કિરણો પોતાનો જે ભાગ ભજવે છે તે હવે આપણે અહીં વિચારીએ.
(૧) બંધનકરણ | આત્મા પોતે રાગ કે દ્વેષ, વિષય કે કષાય, મત કે મમતા, નિંદા કે ઈર્ષા વગેરે દોષોના સેવન દ્વારા આકાશમાં ફેલાયેલી કાર્મણ રજકણોને ખેંચીને પોતાની ઉપર ચોટાડવાનું કાર્ય કરે છે. પોતે કર્મોથી બંધાય છે ત્યારે આ કર્મબંધમાં બંધનકરણે ભાગ ભજવ્યો છે તેમ કહેવાય. થયેલા આ કર્મબંધમાં જે અધ્યવસાયો (ભાવ) કારણ હતા, તે બંધનકરણ કહેવાય.
આઠ કરણ ૫ ૧૩૫