________________
ધાઓ ધાઓ પણ કરમમાં હોય તો ખાઓ
ટૂંકમાં, વ્યક્તિ-વસ્તુ કે પરિસ્થિતિ કશું જ આપણા નિયંત્રણમાં નથી. આપણા હાથમાં કદાચ કંઈક છે તો પુરુષાર્થ જ છે. ખોરાક લેવાનું કદાચ આપણા હાથમાં છે પરંતુ એ ખોરાક પેટમાં ગયા પછી એનું લોહી બનાવવાનું આપણા હાથમાં નથી જ. બજારમાં જઈને સંપત્તિના અર્જન માટેનો પુરુષાર્થ આપણા હાથમાં છે પણ સંપત્તિ મેળવવાનું તો આપણા હાથમાં નથી જ. છત્રીની ફેક્ટરી ખોલવાનું આપણા હાથમાં છે પરંતુ વરસાદ વરસાવવાનું આપણા હાથમાં નથી જ. મકાનનું બાંધકામ કરવાનું આપણા હાથમાં છે પણ એ બાંધકામને પૂર્ણતાએ લઈ જવાનું આપણા હાથમાં નથી
જ.
જવાબ આપો.
શક્તિની આ મર્યાદા સતત આપણી આંખ સામે ખરી ? “સબ કુછ તારા મગર હુકમ હમારા'ની કર્મસત્તાની આ વ્યવસ્થા આપણા ખ્યાલમાં ખરી? ‘પુરુષાર્થ તારા હાથમાં પણ પરિણામ તારા હાથમાં નહીં જ’ કુદરતની આ જાહેરાત આપણા મૃતિપથમાં ખરી ?
પ્રીતમ લખલાણીની આ પંક્તિઓઃ ક્યારેક કુંભાર પણ મૂછમાં હસતો હશે કે માટલાને ટકોરા મારીને ચકાસતો માણસ કેમ આટલો જલદી ફૂટી જતો હશે ? શું છે આપણા હાથમાં ?
સૂર્યોદય-સૂર્યાસ્તનો સમય નક્કી કરવાનું? આકાશમાં જામેલાં વાદળાંઓને વરસાવવાનું? શિયાળામાં ઠંડીને કાબૂમાં રાખવાનું? વસંત ઋતુમાં હરિયાળી પેદા કરવાનું? ખોદી નાખેલા કૂવામાં પાણી લાવવાનું? ના...
દૂધમાં મેળવણ નાખી દીધા પછી ય એને દહીંમાં રૂપાંતરિત કરી દેવાનું? અનાજને લાંબા સમય સુધી તાજું રાખવાનું? પુષ્પમાં સુવાસ પેદા કરવાનું? સાગરની ખારાશને ખતમ કરી નાખવાનું ? લોખંડને સાનુકૂળ ઘાટ આપવાનું ? પેટમાં ગયેલ ખોરાકને પચાવી દેવાનું ? ના...
દુર્જનને સજ્જન બનાવી દેવાનું? કૃપણને ઉદાર બનાવી દેવાનું? બાળકને યુવાન બનાવી દેવાનું ? મોતને અટકાવી દેવાનું ? ટોળાને નિયંત્રણમાં રાખવાનું?
છે ના,
તો એટલું જ કહીશ કે મૂછે લીંબુ રાખીને ફરવાની કોઈ જ જરૂર નથી કે હું જે ઇચ્છું છું એ મેળવીને જ રહું છું.’ ‘અશક્ય શબ્દ મારા શબ્દકોશમાં જ નથી” આવું બોલનાર સમ્રાટ નેપોલિયન વોટર-લૂની લડાઈમાં નેલ્સનના હાથે પરાજિત થઈને સેંટ હેલીનાના ટાપુ પર ૨ડતો રડતો આ જગતમાંથી વિદાય થઈ ગયો છે તો પોતાની સુરક્ષા કરવા રાખેલ અંગરક્ષકોએ જ વડાપ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધીના શરીરને ચાલણી જેવું કરી નાખીને મોતને ઘાટ ઉતારી દીધા છે. આ વાસ્તવિકતા એક જ સંદેશ આપે છે. “માનવ ! તું જે ધારે છે એ કરી શકવાની સ્થિતિમાં પણ નથી ત્યાં તું ધારે છે એ મેળવીને જ રહીશ એ ભ્રમણાથી મનને વહેલી તકે મુક્ત કરી દેજે.”
ની
- .
આપણી ખુદની તંદુરસ્તીને ટકાવી રાખવાનું? ઊંઘ લાવવાનું? પૈસા કમાવાનું ? મિત્રોને ટકાવી રાખવાનું ? રોગોને રવાના કરવાનું ? આંખોના તેજને ટકાવી રાખવાનું? પગને સતત ચાલતા રાખવાનું ? લોહી ફરતું રાખવાનું? કલાકોના કલાકો સુધી વાતો કરતા રહેવાનું? ના...
૩૭