________________
શ્રી નવતત્ત્વ પ્રકરણ સંસ્કૃત અનુવાદ ज्ञानान्तरायदशकं, नव द्वितीये नीचैरसातं मिथ्यात्वम् । स्थावरदशकं निरयत्रिकं; कषायपञ्चविंशतिःतिर्यद्विकम् ॥१८॥
શબ્દાર્થ ના = જ્ઞાનાવરણ પાંચ
મિચ્છત્ત = મિથ્યાત્વ અંતરીય = અન્તરાય પાંચ
થાવરણ = સ્થાવર વગેરે ૧૦ રસ = (એ બે મળીને) દશ
નિયતિ = નરકત્રિક નવ= નવ (નવ ભેદ)
સાય = કષાયના વીપ = બીજા કર્મના (દર્શનાવરણીયના). પકવીસ = પચીસ ભેદ નીમ = નીચ ગોત્ર
તિરિયડુ = તિર્યશ્વિક = અશાતા વેદનીય
અન્વય સહિત પદચ્છેદ नाण अंतराय दसगं, बीए नव नीअ असाय, मिच्छत्तं,। थावर दस, निरय तिगं, कसाय पणवीस, तिरिय दुगं ॥१८॥
ગાથાર્થ જ્ઞાનાવરણીય અને અન્તરાય મળીને દશ, બીજામાં નવ, નીચગોત્ર અશાતાવેદનીય, મિથ્યાત્વ મોહનીય, સ્થાવર દશક, નરકત્રિક, પચીસ કષાય અને તિર્યંચદ્વિક
વિશેષાર્થ જેમ પુણ્ય બાંધવાના ૯ પ્રકાર પૂર્વે કહ્યા, તેમ અહીં પાપ બાંધવાના ૧૮ પ્રકાર છે, તે ૧૮ પાપસ્થાન કહેવાય છે, અને તે પ્રાણાતિપાત (હિંસા), મૃષાવાદ (અસત્ય), અદત્તાદાન (ચોરી), મૈથુન (સ્ત્રીસંગ), અને પરિગ્રહ આદિ પ્રસિદ્ધ છે. એ પ્રમાણે ૧૮ કારણોથી ૮૨ પ્રકારે બંધાયેલું પાપ ૮૨ પ્રકારે ભોગવાય છે, તે ૮૨ પ્રકાર કર્મના ભેદરૂપ છે, તે આ પ્રમાણે.
પાંચ ઇન્દ્રિય અને મન દ્વારા નિયત (અમુક) વસ્તુનું જ્ઞાન તે મતિજ્ઞાન, અને તેને આચ્છાદન કરનાર કર્મ તિજ્ઞાનાવરીય વર્ષ, શાસ્ત્રને અનુસરતું સદ્દજ્ઞાન તે શ્રુતજ્ઞાન, અને તેનું આચ્છાદન કરનાર શ્રુતજ્ઞાનાવરણીય કર્મ, ઇન્દ્રિય અને મન વિના આત્માને રૂપી પદાર્થનું જે સાક્ષાત્ જ્ઞાન થાય, તે અવધિજ્ઞાન, અને તેને આચ્છાદન કરનાર વધજ્ઞાનાવરણીય, અઢી દ્વીપમાં સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિયના મનોગત ભાવ જાણવા તે મન:પર્યવજ્ઞાન, અને તેને આચ્છાદન કરનાર મન:પર્યવજ્ઞાનાવરણીય વર્ષ, તથા ત્રણે કાળના સર્વ પદાર્થોના ભાવો એક સમયમાં જણાય, તે કેવળજ્ઞાન,
