________________
૬૪
શ્રી નવતત્ત્વ પ્રકરણ છ દ્રવ્યવિચાર परिणामि जीव मुत्तं, सपएसा एग खित्त किरिया य । णिच्चं कारण कत्ता, सव्वगय इयर' अपवेसे ॥१४॥
સંસ્કૃત અનુવાદ परिणामी जीवो मूर्तः, सप्रदेश एकः क्षेत्रं क्रिया च । नित्यं कारणं कर्ता, सर्वगतमितर अप्रवेशः ॥१४॥
શબ્દાર્થ પરિણામ = પરિણામી
fણવું = નિત્ય ગવ = જીવ
#ાર = કારણ મુત્ત = મૂર્તરૂપી
#ા = કર્તા સપલ = સપ્રદેશી
સળંય = સર્વગત, સર્વવ્યાપી P = એક
રૂયર = ઈતર (પ્રતિપક્ષી ભેદસહિત) વિત્ત = ક્ષેત્ર
અપસે = અપ્રવેશી િિરયા = ક્રિયાવંત, સક્રિય
અન્વય સહિત પદચ્છેદ परिणामी जीव मुत्तं सपएसा एग खित्त किरिया य । णिच्चं कारण कत्ता सव्वगय इयर अपवेसे ॥
ગાથાર્થ પરિણામીપણું, જીવપણું, રૂપીપણું, સપ્રદેશીપણું, એકપણું, ક્ષેત્રપણું, ક્રિયાપણું, નિત્યપણું, કારણપણું, કર્તાપણું, સર્વવ્યાપીપણું અને ઇતરમાં અપ્રવેશીપણું, (વિચારવું)
सर्वेषां द्रव्याणां वर्तनालक्षणो नवीनजीर्णकरणलक्षण: काल: पर्यायद्रव्यमिष्यते, तत्कालपर्यायेषु अनादिकालीनद्रव्योपचारमनुसृत्य काल-द्रव्यमुच्यते, अत एव पर्यायेण द्रव्यभेदात् तस्य कालद्रव्यચાનત્યમ્ (પ્રવ્યાનુયોગ તપ ૧૦ મો અધ્યાય) ઇત્યાદિ અનેક પાઠમાં ઉપચારથી દ્રવ્ય સિદ્ધ કર્યું છે, પરંતુ અસ્તિકાયરૂપ વાસ્તવિક દ્રવ્યત્વ કહ્યું નથી.
૧. ગાથામાં રૂયર શબ્દ આપણે સાથે ન જોડવો, કારણ કે અપરિણામી આદિ ઇતર ભેદમાં દ્રવ્યપ્રાપ્તિ છે. પરંતુ અપ્રવેશીના ઇતર-ભેદ-પ્રવેશીમાં એક પણ દ્રવ્ય નથી. અથવા ડમરુકમણિ ન્યાયથી રૂયર પદનો સંબંધ આપણે સાથે પણ કરવો હોય તો થઈ શકે, એટલે ડૂતરમાં પ્રવેશ એમ અર્થ કરી શકાય.
