________________
૫૪
શ્રી નવતત્વ પ્રકરણ રહિત અરૂપીછે, અને ગુણથી ગતિસહાયક ગુણવાળું છે, અને સંસ્થાનથી લોકાકૃતિ તુલ્ય છે.
એ પ્રમાણે મધમસ્તિથ દ્રવ્ય પણ જાણવું, પરંતુ ગુણથી સ્થિતિસહાયક ગુણવાળું છે.
માતા -દ્રવ્યથી ૧ છે, ક્ષેત્રથી લોકાલોક પ્રમાણ છે, કાળથી અનાદિઅનંત છે, ભાવથી વર્ણાદિરહિત-અરૂપી છે, ગુણથી અવકાશદાન ગુણવાળો છે, અને સંસ્થાનથી ઘન (નક્કર) ગોળા સરખી આકૃતિવાળો છે.
પુત્ર અને પુત્વતિયો દ્રવ્યથી અનંત છે, ક્ષેત્રથી સમગ્ર લોક પ્રમાણ છે. કાળથી અનાદિ-અનંત છે, ભાવથી વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ અને શબ્દ સહિત રૂપી છે, ગુણથી પૂરણ-ગલન સ્વભાવવાળો (વિવિધ પરિણામોવાળો) અને સંસ્થાનથી પરિમંડલાદિ ૫' આકૃતિવાળો છે.
નીવાતિય દ્રવ્યથી અનંત, ક્ષેત્રથી સમગ્ર લોકપ્રમાણ, કાળથી અનાદિઅનંત, ભાવથી વર્ણાદિ રહિત-અરૂપી, ગુણથી જ્ઞાન, દર્શનાદિ ગુણયુક્ત છે, અને સંસ્થાનથી શરીર તુલ્ય વિવિધ આકૃતિરૂપ છે. - નિદ્રવ્ય-દ્રવ્યથી અનંત, ક્ષેત્રથી રાા દ્વીપ પ્રમાણ, કાળથી અનાદિ અનંત, ભાવથી વર્ણાદિ રહિત, અરૂપી, અને ગુણથી વર્તનાદિ પર્યાયરૂપ છે. અને સંસ્થાન (સિદ્ધાન્તમાં નહિ કહેલું હોવાથી) છે નહિ.
૬ દ્રવ્યોમાં દ્રવ્યાદિક ૬ માર્ગણા વન દ્રવ્યનાં નામ દ્રવ્યથી ત્રિથી કાળથી | ભાવથી | ગુણથી | સંસ્થાના ધર્માસ્તિકાય | |૧૪ રાજા અરૂપી | ગતિસહાયક લોકાકાશ અધર્માસ્તિકાય |
અરૂપી | સ્થિતિસહાયક | લોકાકાશ આકાશાસ્તિકાય/૧ લોકાલોક અરૂપી | અવકાશદાયક | ઘનગોલક પુદગલાસ્તિકાય અનંત ૧૪ રાજ રૂપી | પૂરણગલન મંડલાદિ-૫ જીવાસ્તિકાય અનંત ૧૪ રાજ | અરૂપી | જ્ઞાનાદિ દેહાકૃતિ
અનંત |રા દ્વીપ | અરૂપી | વર્તના
પુદ્ગલનાં લક્ષણરૂપ પરિણામો सइंधयार उज्जोअ, पभा छायातवेहि अ (इय)। वन-गंध रसा फासा, पुग्गलाणं तु लक्खणं ॥११॥ ૧. બંગડી જેવું ગોળ, થાળી જેવું ગોળ, ત્રણ ખૂણાવાળું, ચાર ખૂણાવાળું, લાંબું.
૨. અહીં“માતદિ'ને સ્થાને “માતવુત્તિ વા" ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં, અને “માતઃ " નવતત્તવૃત્તિમાં છે.
અનાદિ અનંત
કાળ
