________________
૯૯
સંવરતત્વ (દશ યતિ ધર્મ)
૨૨ પરિષદમાં કર્મનો ઉદય અને ગુણસ્થાનકનું કોષ્ટક પરિષહ કયા કર્મના ઉદયથી કયા ગુણસ્થાન
સુધી?
સુધા-પિપાસા-શીત-ઉષ્ણ- અશાતા વેદનીયના ઉદયથી ૧ થી ૧૩ દિશચર્યા-શધ્યા-મલ-વધરોગ-તૃણસ્પર્શ-એ ૧૧ પ્રજ્ઞા પરિષહ
જ્ઞાનાવરણીયના ક્ષયોપશમથી ૧ થી ૧૨ અજ્ઞાન પરિષહ
જ્ઞાનાવરણીયના ઉદયથી ! ૧ થી ૧૨ સમ્યક્ત પરિષહ દર્શનમોહનીયના ઉદયથી
૧ થી ૯. અલાભ
લાભાન્તરાયના ઉદયથી ૧ થી ૧૨ આક્રોશ-અરતિ-સ્ત્રી-નિષદ્યા
"ચારિત્રમોહનીયના ઉદયથી ૧ થી ૯ અચેલ-યાતના-સત્કાર એ છે
| સમકાળે ૨૦ પરિષહ | શીત અને ઉષ્ણ, તથા ચર્યા અને નિષદ્યા, એ ચાર પરિષદમાંથી સમકાળે બે અવિરોધી પરિષહ હોય, માટે સમકાળે એક જીવને ઉત્કૃષ્ટથી ૨૦ પરિષહ હોય છે, અને જધન્યથી પૂર્વોક્ત ચારમાંના અવિરોધી બે પરિષહ હોય છે.
I અનુકૂળ અને પ્રતિકૂળ તથા શીત અને ઉષ્ણ પરિષહ | સ્ત્રી પરિષહ, પ્રજ્ઞા પરિષહ અને સત્કાર પરિષહ એ ત્રણ અનુકૂળ પરિષહ છે, અને શેષ પ્રતિકૂળ પરિષહ છે. તથા સ્ત્રી પરિષહ અને સત્કાર પરિષહ એ બે શીતલ" પરિષહ છે. અને શેષ ૨૦ ઉષ્ણ પરિષહ છે.
I તિ ૨૨ પરિષદ
દશ યતિ ધર્મ खंती मद्दव अज्जव, मुत्ती तव संजमे अ बोधव्वे । सच्चं सोअं आकिंचणं च बंभं च जइधम्मो ॥२९॥ ૧. શીત અને ચર્ચા અથવા શીત અને નિષઘા, અથવા ઉષ્ણ અને ચર્ચા અથવા ઉષ્ણ
અને નિષદ્યા એમ ચાર રીતે બે બે અવિરોધી પરિષહ સમકાળે જાણવા ૨. તત્ત્વાર્થમાં સમકાળે ૧૦ પરિષહનો ઉદય કહ્યો છે. ૩. આત્માને શાતા-સુખરૂપે વેદાય, પરંતુ કષ્ટ ન પડે, તે અનુકૂળ પરિષહ. ૪. આત્માને જેમાં અશાતા-દુઃખનો અનુભવ હોય, તે પ્રતિકૂળ પરિષહ. ૫. જીવને શાન્તિ ઉત્પન્ન કરનાર, તે શીતલ પરિષહ, ૬. જીવને અશાન્તિ ઉત્પન્ન કરનાર તે ઉષ્ણ પરિષહ. અહીં પ્રજ્ઞા પરિષહ અનુકૂળ
સુખરૂપ છે, તો પણ બુદ્ધિનો ગર્વ, ચિત્તની અગંભીરતા વડે અશાન્તિરૂપ (અધીરતારૂપ) હોવાથી ઉષ્ણ પરિષહ છે.
