________________
વ્યાપ્ત થઈ જાય છે તેમ જો લોભ પર જ હુમલો કરવામાં આવે છે તો મોહના સામ્રાજ્યમાં સર્વત્ર અંધકાર ફેલાઈ જાય છે. તું જીવન જીતી જવા માગે છે ને? પહેલું કામ આ કર. લોભના જોરને ઘટાડતો જા અને એ માટે તને જે ચીજ પસંદ છે એ ચીજ બીજા પાસેથી આંચકવાનું બંધ કરતો જા. પરિણામ નિહાળીને તું સ્તબ્ધ થઈ જઈશ.
અરસપરસની ચિંતા ન કરે તો ય એ સહુ પોતપોતાનાં જીવનો બચાવી શકે છે પણ વિમાનમાં મુસાફરી કરનારા યાત્રિકોએ તો એક-બીજાને સાચવી જ લેવા પડે છે. ત્યાં આકાશમાં એક પણ યાત્રિક જો ગરબડ કરે છે તો વિમાનના તમામ યાત્રિકોનું ‘રામ બોલો ભાઈ રામ' થઈ જાય છે. આ હિસાબે તો કેટલીક વાર વિમાનનું અપહરણ કરી જનારાની અઘટિત માગણી પણ રાજસત્તાને કે વિમાનના પાયલોટને સ્વીકારી લેવી
| દર્શન, ભલે તું જીવી રહ્યો છે અત્યારે ધરતી પર, પણ આકાશમાં જઈ રહેલા વિમાનમાં બેઠો છે એમ માનીને જ જીવતો જા. ભલે સામાના જીવનને સલામત રાખવા નહીં પણ તારા ખુદના જીવનને સલામત રાખવા ય તારે સામાને સાચવવો પડશે, અપનાવવો પડશે, બચાવવો પડશે, આવકારવો પડશે. અનાદિકાળથી મન પર કબજો જમાવી બેઠેલા લોભના ટાંટિયાને ઢીલા કરી દેવા માટે આ વિચારણા તારા માટે રામબાણ પુરવાર થયા વિના નહીં રહે !
મહારાજ સાહેબ,
‘લોભ'ની આટલી બધી ખતરનાકતા અને ભયંકરતા તો પહેલી જ વાર ખ્યાલમાં આવી. મને એમ લાગે છે કે ઘાંચીનો બળદ જેમ ઘાણીની આસપાસ જ ફર્યા કરે છે તેમ અમે સંસારરસિક જીવો લોભની આસપાસ જ ફર્યા કરીએ છીએ, બધું ય મને જ મળો. બધાય મને જ મળો. આવી ક્ષુલ્લક ગણતરી સાથેનું જ જીવન અને એમાં સફળ બની જવા માટેનો જ પુરુષાર્થ, અમારી મનોવૃત્તિને ગંદવાડની વાહકન બનાવે તો બીજું કરેય શું? હું ઇચ્છું છું કે આ ગંદવાડમાંથી મનને બહાર કાઢવા માટેનું જરૂરી માર્ગદર્શન આપની પાસેથી મને મળે.
દર્શન, એક નાનકડો પ્રશ્ન તને પૂછવા માગું છું. જે થાંભલાઓના આધારે તારું મકાન ટક્યું હોય એ થાંભલાઓને તોડી નાખવાની મૂર્ખાઈ તું ક્યારેય કરે ખરો? જો ના, તો પછી અન્ય જીવોનાં જીવનો એ તારા જીવન મકાન માટે થાંભા જેવા છે, એ જીવોનાં જીવનો આંચકી લઈને તું તારા જીવનને ટકાવી શી રીતે શકીશ?
એ જીવોના સ્મિતને ઝૂંટવી લઈને તું તારા મુખ પરનું હાસ્ય ટકાવી શી રીતે શકીશ? એ જીવોના સુખ પર આક્રમણ કરીને તું તારા સુખને સલામત શી રીતે રાખી શકીશ? એ જીવોની પ્રસન્નતા પર પગ મૂકીને તું તારા મનની મસ્તી જાળવી શી રીતે શકીશ ? એ જીવોને મળેલ સગવડોની ઈર્ષ્યા કરીને તું તારા જીવનને અગવડમુક્ત શી રીતે રાખી શકીશ ? ના, આ સંભવિત જ નથી. સાગરની મુસાફરીએ નીકળેલા મુસાફરો કદાચ
મહારાજ સાહેબ,
કેટકેટલીય વાર વિમાનમાં મુસાફરી હું કરી ચૂક્યો છું. પણ આપે જે વિચારણા આપી છે એ વિચારણા આજસુધીમાં મેં ક્યારેય કરી નથી. વાત આપની સાવ સાચી છે. વિમાનમાં દરેકે દરેકને સાચવી જ લેવા પડે છે. એકાદ પણ મુસાફરને દુશ્મન બનાવવાનું ત્યાં પરવડતું નથી.
પણ, આ અભિગમને ધરતી પર જીવન જીવતા અમલી બનાવવાનું કામ તો મીણના દાંતે લોખંડના ચણા ચાવવા કરતાં ય વધુ કપરું છે એમ મને લાગે છે. છતાં આપે
જ્યારે આ જગતના જીવોનાં જીવનોને મારા જીવન મકાનના થાંભાના સ્થાને હોવાનું સમજાવ્યું છે ત્યારે મારે એ સહુનાં જીવનોને સાચવી લેવા કટિબદ્ધ બનવું જ રહ્યું. પ્રશ્ન મારો એ છે કે એ દિશામાં આગળ વધવા માટે શરૂઆત ક્યાંથી કરવી ?