________________
મેળવીને જ હું જો હસી રહ્યો છું તો લાગણી આપીને જ મારે બીજાને હસતા રાખવા છે.’ ‘કરુણા પામીને જ હું જો જીવન ટકાવી શક્યો છું તો કરુણામય બનીને જ બીજાનાં જીવન મારે ટકાવવા છે.’ ‘પ્રેમ પામીને જ જો હું પ્રસન્નતા અનુભવી રહ્યો છું તો પ્રેમપ્રદાન દ્વારા જ અન્યોને પણ મારે પ્રસન્ન રાખવા છે.’
ટૂંકમાં, મારે જે જોઈએ છે એ મારે બીજા પાસેથી ઝૂંટવવું તો નથી જ પણ બીજાને એ મારે આપ્યા વિના ય રહેવું નથી’ આ છે હૃદયને દાન માટે ઉલ્લસિત કરવાની અતિ
મહત્ત્વની વિચારણા.
મહારાજ સાહેબ,
વાસ્તવિકતા આટલી બધી સ્પષ્ટ હોવા છતાં ય મારા જેવા અનેક જીવો આ બાબતમાં સાવ બુજ્જુ જેવા કેમ બની ગયા હોઈશું ? પ્રેમ પામવાની બાબતમાં આગળ પણ પ્રેમ આપવાની બાબતમાં પાછળ ! લાગણી મેળવવાની ઝંખના પૂરી પણ લાગણી આપવાની બાબતમાં સાવ દેવાળિયા ! સદ્ભાવની ભૂખ પૂરેપૂરી પણ સદ્ભાવ આપવાની બાબતમાં પૂરી કંજૂસાઈ ! ઇચ્છા હૃદય મેળવવાની પણ ગણતરી બુદ્ધિ જ આપવાની !
ટૂંકમાં, જેના વિના મારે ચાલે જ નહીં, એ મારે કોઈને આપવું જ નહીં, આવું તુચ્છતાના ઘરનું ગણિત કયા હિસાબે મગજમાં ગોઠવાઈ ગયું હશે ?
દર્શન, એક હકીકતનો ખ્યાલ રાખજે કે દીવાલ તોડ્યા વિના સરોવર, નદી બની શકતું નથી તો સતત વહેતા રહ્યા વિના નદી, સાગર બની શકતી નથી. તે જે સમાધાન માગ્યું છે એનો આ જવાબ છે. સ્વાર્થની દીવાલ તોડ્યા વિના જીવનમાં પરમાર્થવૃત્તિ જાગતી નથી અને પરમાર્થવૃત્તિને સક્રિય બનાવ્યા વિના જીવનમાં પ્રેમનો આનંદ અનુભવી શકાતો નથી.
સરોવર દીવાલ તોડાવવા તૈયાર નથી થતું એનું કારણ એ છે કે દીવાલ સુરક્ષાની બાહેંધરી આપે છે. રખે ને, આ દીવાલ તૂટી ગઈ તો પછી મારા અસ્તિત્વનું શું ?
૧૩
પાણીની અત્યાર સુધી સંગ્રહી રાખેલ મારી મૂડીનું શું ? બસ, મન સ્વાર્થવૃત્તિની અનંતકાળની ઊભી થયેલ દીવાલને તોડી નાખવા તૈયાર થતું નથી એની પાછળ પણ આ જ કારણ છે. સુરક્ષાનું શું? સંગ્રહિત મૂડીનું શું ? આ બે ભયમાં અટવાયેલું મનસ્વાર્થવૃત્તિ પર લેશ પણ કાપ મૂકવા તૈયાર થતું નથી. આ સ્થિતિમાં તેં જે આગળ જણાવ્યું છે એ ન
બને તો જ આશ્ચર્ય !
બધા પાસેથી હું મેળવતો રહું, માગતો રહું, આંચકતો રહું પણ હું કોઈને કાંઈ જ ન આપું ! પણ હું તને સ્પષ્ટ ચેતવણી આપવા માગું છું કે વૃક્ષની જે ડાળ લીલી હોય છે ત્યારે સીધી થવા તૈયાર થતી નથી એ ડાળ સૂકી થાય છે ત્યારે સીધી થઈ શકતી નથી એ જ ન્યાયે શક્તિના કાળમાં જે વ્યક્તિ સત્ત્વ ફોરવીને પોતાની સ્વાર્થવૃત્તિ પર પ્રહાર કરવા તૈયાર થતી નથી એ વ્યક્તિ અશક્તિના કાળમાં સ્વાર્થવૃત્તિ પર પ્રહાર કરવાની ક્ષમતા કેળવી શકે એ વાતમાં કોઈ જ માલ નથી.
આજે શરીર તારું તંદુરસ્ત છે, બુદ્ધિ તારી ધારદાર છે, વિપુલ સંપત્તિનું તારી પાસે સ્વામિત્વ છે, મન તારું મજબૂત છે, પરિવાર તારો અનુકૂળ છે. તોડી જ નાખ ઉત્સાહરૂપી ઘણના ઘા લગાવીને સ્વાર્થવૃત્તિની મજબૂત દીવાલ ! એનું પરિણામ અનુભવીને તારી આંખો વિસ્મયથી પહોળી થઈ જશે.
૧૧
મહારાજ સાહેબ,
આપનો ગત પત્ર વાંચ્યા પછી મને ખાતરી થઈ ગઈ છે કે ગણિતની બાબતમાં સાચો પડેલો હું ગણતરીની બાબતમાં સાવ જ ખોટો પડ્યો છું. સ્કૂલમાં ગણિતના પેપરમાં મેં કાયમ માટે સોમાંથી સો માકર્સ જ મેળવ્યા છે, પપ્પાની ઑફિસના હિસાબના ચોપડા લખવાના ક્યારેક પ્રસંગો આવ્યા છે તો એકાદ વખત પણ એ હિસાબમાં મેં થાપ ખાધી નથી પણ, લાગે છે કે જીવનના ગણિતમાં હું સાવ જ ખોટો પડ્યો છું. કારણ કે આજ
૧૪