________________
સેવી હોત તો? ઘોડિયામાં તને સૂતેલો રાખીને એ બબ્બે દિવસ સુધી તારા મામાના ઘરે રહી પડી હોત તો ? પોતાની સુખશીલતાને પોષવા એણે ગમે ત્યાં, ગમે ત્યારે મળ-મૂત્ર કરી જવાની તારી પરવશતાને માફ ન કરી હોત તો ? તને લાગે છે ખરું કે તું જીવતો રહી શક્યો હોત ? અને છતાં તારા જીવન પાછળ મમ્મીનો આટલો બધો ગજબનાક ભોગ છે એનો તને અણસાર પણ છે ખરો ?
ના, તું તો એમ જ માની બેઠો છે કે આપણે તો આપણી રીતે જ મોટા થઈ ગયા છીએ, તને કદાચ ખ્યાલ નહીં હોય પણ એ હકીકત છે કે આજે આ દેશની લાખો સ્ત્રીઓકે જેમાં કો'ક માતા છે તો કો'ક પત્ની છે, કો'ક વિધવા છે તો કો'ક કુંવારી છે, કો'ક ત્યક્તા છે તો કો'ક રખડેલ છે - ગર્ભપાત કરાવીને પોતાના પેટના બાળકને આ ધરતી પરનો એક શ્વાસ પણ લેવા દેતી નથી. કલ્પના કરી જોજે આવી ક્રૂર સ્ત્રીઓમાં તારી માતાની. તું રાતના શાંતિથી સૂઈ નહીં શકે. તું અત્યારે ને અત્યારે દોડીને તારા મમ્મીના ચરણોમાં કદાચ આળોટી પડીશ અને આંખમાં આંસુ સાથે તું બોલી ઊઠીશ કે “મમ્મી ! હું તારા પેટમાં હતો એ વખતે તને ગર્ભપાત કરાવી લેવાની દુર્બુદ્ધિ ન સૂઝી તો આ જીવન હું પામી શક્યો. તારો આ ઉપકાર હું જિંદગીની છેલ્લી પળ સુધી નહીં ભૂલું.'
દર્શન, તારી મમ્મીના ઉપકારને તો તું ‘સ્વભાવ’ ખાતે નહીં ખતવી દેને ? નહીં ખતવી શકે ને? કારણ કે ‘સ્વભાવ’ નો તો એ જ અર્થ છે કે જે દરેકમાં એક સરખો હોય.
શું કહું તને? હમણાં જ થોડાક જ દિવસ પહેલાં વર્તમાનપત્રમાં એક પ્રસંગ વાંચ્યો. ૨૪ વરસની કુંવારી પણ ગર્ભવતી થયેલ યુવતીએ બાબાને જન્મ આપ્યો. માત્ર પંદર જ મિનિટ બાદ એ જીવતા બાબાને એણે કચરાપેટીમાં નાખી દીધો. કૂતરા-ડુક્કરોએ એને ફાડી નાખ્યો ત્યાં સુધી એ ત્યાં જ ઊભી રહી. ‘મરી ગયા'નો પાકો ખ્યાલ આવી ગયા બાદ એ તુરત ડિસ્કોથેકમાં ગઈ અને કામુક સંગીતની તર્જ પર એણે પોતાના પ્રેમી સાથે નાચવાનું ચાલુ કર્યું. એ યુવતી તારી “મમ્મી’ હોત તો? એ બાબો ‘તું' જ હોત તો? જવાબ લખજે આનો.
મહારાજ સાહેબ,
આપનો પત્ર વાંચ્યો. હું આખી રાત સૂઈ નથી શક્યો. મમ્મીના આ પ્રચંડ ઉપકારના ખ્યાલે કદાચ ઘણાં વરસો બાદ જેને સાચા કહી શકાય એવા લાગણીનાં આંસુથી આંખ છલકાઈ ગઈ. આપે સાચું જ લખ્યું છે કે ‘મમ્મીનો મારા જીવન પાછળનો આટલો બધો ગજબનાક ભોગ મારા ખ્યાલમાં જ નથી.' પેપરમાં આપે વાંચેલ પ્રસંગમાં જે યુવતીની વાત છે એવી યુવતીઓ તો આજે ય આ જગતમાં ઓછી નથી પણ એવી યુવતીઓમાં મારી મમ્મીએ પોતાનો નંબર ન લગાવ્યો તો હું આ ધરતી પર જન્મ પામી શક્યો. આ એક જ વાસ્તવિકતા મને મમ્મી તરફ લાગણીસભર બનાવી દેવા પર્યાપ્ત છે.
શું લખું આપને ? બુદ્ધિના માધ્યમે જ જીવનવ્યવસ્થા ગોઠવવાનો આગ્રહી એવો હું આપના માત્ર એક જ પત્રથી લાગણીના પ્રવાહમાં ખેંચાઈ ગયો છું અને લાગણીના આ પ્રવાહમાં હું સતત ખેંચાતો જ રહું એવું હ્રદય ઝંખ્યા જ કરે છે. આપને વિનંતિ કરું છું કે આપ મારા હૃદયમાં સુષુપ્ત પડેલા લાગણીના પ્રવાહને જીવંત કરી દો.
દર્શન, ઝરણું તો પ્રગટ થવા તૈયાર જ હોય છે પણ તકલીફ એ છે કે આપણે પથ્થર હટાવવા તૈયાર નથી હોતા, હૃદયમાં રહેલ લાગણીનો પ્રવાહ સક્રિય થવા પ્રતિપળ તૈયાર જ હોય છે પણ આપણે બુદ્ધિના પથ્થરને હટાવવા તૈયાર નથી હોતા.
ધન્યવાદ આપું છું તને કે તેં બુદ્ધિનો પથ્થર હટાવીને મારો એ ગત પત્ર વાંચ્યો. બાકી, એ પત્રના લખાણને તું બુદ્ધિથી ય વાંચી શક્યો હોત, ‘મારી મમ્મીએ ગર્ભપાત
જ્યારે નથી જ કરાવ્યો અને મને જન્મ આપી જ દીધો છે ત્યારે ‘જો’ અને ‘તો’ ની કલ્પના કરીને વાસ્તવિક્તાની સામે આંખમીંચામણાં કરવાની જરૂર જ શી છે?'
હા, બુદ્ધિને પત્રના વાંચનમાં આ રીતે તેં કામે લગાડી દીધી હોત તો આજે તું લાગણીના કારણે જે પ્રસન્નતા અનુભવી રહ્યો છે એ પ્રસન્નતા તું અચૂક ન જ અનુભવી શક્યો હોત. પણ, તું નસીબદાર નીકળ્યો. બુદ્ધિને એક બાજુ રાખીને હૃદયથી તે પત્ર વાંચ્યો અને એ પત્ર તારામાં સુષુપ્ત પડેલા લાગણીના પ્રવાહને જીવંત કરી દીધો. પણ, લાગણીના એ પ્રવાહને જો તારે જીવંત જ રાખવો હોય તો હું તને એક જ સલાહ આપું છું