________________
માટે તો Need ના સ્થાને છે. લાગણી નહીં મળે તો સામો માણસ કદાચ સત્ત્વના બળે ય પ્રતિકૂળતામાંથી બહાર નીકળી જશે પણ લાગણી નહીં આપવા દ્વારા આપણે તો આપણી જાતને સતત ઉદ્વિગ્નતાના અને અસ્વસ્થતાના કળણમાં જ ખૂંપાવતા જશું. ઓગમાં સામે ચડીને ઝંપલાવવાની મૂર્ખાઈ જો આપણે નથી જ કરતાં તો લાગણીનો અખૂટ ભંડાર અંદરમાં વિદ્યમાન છતાં એના પ્રદાનની બાબતમાં કંજૂસાઈ દાખવવા દ્વારા આપણી જાતને સતત તનાવમાં રાખવાની મૂર્ખાઈ પણ આપણે નથી જ કરવા જેવી.
You can give without loving but you can not love without giving.
તમે વગર પ્રેમે કો'કને કંઈક આપી શકો છો પણ કંઈક પણ આપ્યા વિના તમે કોઈને ય પ્રેમ તો નથી જ કરી શકતા. હકીકત જ્યારે આ જ છે ત્યારે હું તને એટલું જ કહ્યું છું કે આ જગતમાં શ્રેષ્ઠ કોટિનું કોઈ દાન હોય તો એ અભયદાન છે.
दाणाणं सेट्ठ अभयप्पयाणं
આ શાસ્ત્રપંક્તિ પણ એ જ વાત કરે છે. અલબત્ત, સંપત્તિ આપીને ય તમે કો'કને નિર્ભય બનાવી શકો છો. અન્ન આપીને ય તમે કો'કને અભય બનાવી શકો છો પણ શ્રેષ્ઠ કોટિની નિર્ભયતા તો જીવને ત્યારે જ અનુભવાય છે કે જ્યારે એને ‘જીવન'નું દાન મળે છે. અર્થાત કો'કને મોતના મુખમાં ધકેલાતો તમે બચાવો છો જ્યારે અથવા તો તમારા તરફથી એના જીવનને સંપૂર્ણ સલામતીની બાંહેધરીનો તમે અનુભવ કરાવો છો જ્યારે, ત્યારે એને જે આનંદનો અનુભવ થાય છે એ કલ્પનાતીત હોય છે.
શું કહું તને ? આ જગતના કોઈ પણ જીવને વધુમાં વધુ ગમતી કોઈ ચીજ હોય તો એ છે એનું ખુદનું જ જીવન. અને એ જ્યારે સલામત બની જાય છે ત્યારે એનામાં બાકીની ગમે તેવી કીમતી પણ ચીજોની ગેરહાજરીને મર્દાનગીપૂર્વક હસી કાઢવાનું સામર્થ્ય પેદા થયા વિના રહેતું નથી.
મહારાજ સાહેબ,
આપે લખ્યું છે એ જ પ્રમાણે મેં અનેક વખત અનુભવ્યું છે. અંતઃકરણની લાગણીપ્રદાનની વૃત્તિને અવગણીને મનને લાગણી ન આપવાની સલાહને સ્વીકારીને અનેક વખતે હું સામી વ્યક્તિને લાગણી આપવાથી દૂર રહ્યો છું અને એના ફળસ્વરૂપે હું પોતે જ ઉદ્વિગ્નતાનો શિકાર બનતો રહ્યો છું. કદાચ એનાથી અહં પુષ્ટ થયો છે પણ આત્માએ તો પ્રસન્નતા ગુમાવી જ છે. પણ, હવે એ મૂર્ખાઈના ભોગ ન બનવાનો મારો દૃઢ નિર્ધાર છે. બીજાની પ્રસન્નતાની અવગણના કરી બેસું એ તો હજી કદાચ શક્ય બને પણ મારી જ ખુદની પ્રસન્નતાની અવગણના હુ કરી બેસું અને એ ય સમ્યક સમજણ આવ્યા પછી, તો તો પછી મારામાં અને ગાંડામાં ફેર જ શું? ના, હવે તો એ રસ્તે કદમ ન જ માંડવાનો મારો સંકલ્પ પાકો છે. છતાં આ અંગે આપના તરફથી કો'ક નક્કર માર્ગદર્શન ઝંખું છું.
દર્શન, દાનના ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યા વિના લાગણીના ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કરવાની વાત સર્વથા વાહિયાત છે એ વાત તું ખાસ સમજી રાખજે. તું કોઈને પણ લાગણી આપવા જો માગે છે તો તારે કંઈક ને કંઈક ભોગ આપવો અનિવાર્ય જ બની જાય છે. નાનકડો સરખો ય ભોગ આપ્યા વિના માત્ર લાગણી આપવાની વાત એ તો એક જાતનો દંભ છે.
વાંચી છે ને તેં આ અંગ્રેજી પંક્તિ?
S
દર્શન,
દાનમાં જો અભયદાન પહેલે નંબરે આવે છે તો સમાધિદાન બીજે નંબરે આવે છે. ભૂખના કારણે જેનું ચિત્ત વિહ્વળ છે એને અન્ન આપવા દ્વારા સમાધિપ્રદાન કરી શકાય છે. રોગના કારણે જેનું મન વ્યગ્ર છે એને ઔષધ આપવા દ્વારા સમાધિમાં ઝીલતો કરી શકાય છે. પરિસ્થિતિ પ્રત્યેના ગલત અભિગમના કારણે જેનું મન ડામાડોળ છે એને