Nyaya Siddhanta Muktavali Part 1

SR No.: 008881
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan
Publication Year: 2006
Total Pages: 284
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Philosophy
File Size: 75 MB

Page 81

હજss,
Kesto tes t ostudos estos sexstossas xestostestwests dos custos curtos costosos
*
पारिमाण्डल्येति । पारिमाण्डल्यं अणुपरिमाणम्, कारणत्वं तद्भिन्नानां | साधर्म्यमित्यर्थः । अणुपरिमाणं तु न कस्यापि कारणम् । तद्धि स्वाश्रया| रब्धद्रव्यपरिमाणारम्भकं भवेत् । तच्च न संभवति, परिमाणस्य स्वसमानजातीयोत्कृष्टपरिमाणजनकत्वनियमात् महदारब्धस्य महत्तरत्ववदणुजन्यस्याणुतरत्वप्रसङ्गात् ।
મુક્તાવલીઃ સામાન્યાદિ ચારનું સાધર્મઃ સામાન્યાનધિકરણતા. સામાન્યાદિ ચારમાં સામાન્ય = જાતિ રહેતી નથી એટલે સામાન્યાદિ ચાર એ સામાન્યનું અધિકરણ બનતા નથી, જયારે દ્રવ્યાદિ ત્રણ તો સામાન્યનું અધિકરણ બને છે. માટે સામાન્યાનધિકરણત્વ એ સામાન્યાદિ ચારનું સાધર્મ છે.
પારિમાંડલ્ય સિવાયના સર્વ પદાર્થનું સાધર્મ : કારણત્વ. પારિમાંડવ્યેતર = પરમાણુના પરિમાણ સિવાયના બાકીના તમામ પદાર્થો. તેમનું સાધર્મ છે, કારણત્વ. કેમકે પરમાણુના પરિમાણ સિવાયના જગતના તમામ પદાર્થો કોઈ ને કોઈ કાર્યનું સમવાયી કે અસમવાયી કે નિમિત્તકારણ પણ બને જ છે. માટે તે બધા યનું સાધમ્ય કારણત્વ” થાય. પરમાણુનું પરિમાણ તો કોઈનું ય કારણ બનતું નથી.
પ્રશ્ન : પરિમાણ તો પરિમાણનું કારણ બની શકે. દા.ત. કપાલનું પરિમાણ ઘટ ફ્રી પરિમાણનું કારણ બને છે. તો શું ત્યારે પરમાણુ-પરિમાણ એ વ્યણુક પરિમાણનું કારણ ન બને ?
ઉત્તર : ના, તેમ બની શકતું નથી, કેમકે નિયમ એવો છે કે જો એક પરિમાણ | પોતાના આશ્રયથી ઉત્પન્ન થયેલા દ્રવ્યમાં પરિમાણ ઉત્પન્ન કરે તો (૧) પોતાની જાતનું * / જ પરિમાણ ઉત્પન્ન કરે, અને (૨) પોતાનાથી ઉત્કૃષ્ટ પરિમાણ જ ઉત્પન્ન કરે.
પરિમાણ ત્રણ પ્રકારે : (૧) અણુ પરિમાણ (૨) મહત્ પરિમાણ (૩) પરમમહત્ | પરિમાણ.
જે પરિમાણ જેવું હોય તેમાંનું જ તેણે ઉત્પન્ન કરવું જોઈએ. દા.ત. કપાલ પરિમાણ એ જે ઘટ પરિમાણને ઉત્પન્ન કરે છે તે કપાલ પરિમાણના જેવું મહત્ પરિમાણ છે, એટલે કે કપાલ પરિમાણનું સજાતીય છે અને કપાલ પરિમાણથી ઉત્કૃષ્ટ પણ છે જ. આમ કપાલ પરિમાણે પોતાના આશ્રયભૂત કપાલથી ઉત્પન્ન થયેલા = ઘટ દ્રવ્યમાં જે પરિમાણ ઉત્પન્ન કર્યું તે સ્વસજાતીય અને સ્વોત્કૃષ્ટ ઉત્પન્ન કર્યું : “માસ્વાશ્રયારથ
%િ%%%ÖçÊË×Ë×××××ÖÊË××××××××××××
“来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来来少
હongs
ચાયસિદ્ધાન્તમક્તાવલી ભાગ-૧૦ (૭૦)