________________
આવશ્યક-૪
| ૪૯ ]
તેમની ઉર્જા-પ્રકાશ પ્રાપ્ત થાય છે, પોતાનું ભાન થાય છે, આધ્યાત્મિક દરિદ્રતા દૂર થાય અને આત્મિક ઐશ્વર્યની જ્યોતિ પ્રજ્વલિત થાય છે.
જેમ ધનની ઇચ્છુક વ્યક્તિઓ ધનિકોનો આશ્રય સ્વીકારે છે, વિદ્યાની ઇચ્છુક વ્યક્તિઓ વિદ્વાનનો, બળની ઇચ્છક વ્યક્તિ બળવાનનો આશ્રય સ્વીકારે છે. તે જ રીતે સંસાર સમુદ્રને પાર પામવાના, મોક્ષના શાશ્વતા સુખને પ્રાપ્ત કરવાના ઇચ્છુક સાધકો અરિહંત આદિ ચાર શરણભૂત વ્યક્તિનું શરણ સ્વીકારે છે અર્થાત્ તેમની આજ્ઞાનો સ્વીકાર કરે છે. ભક્તિ કરીને તેમની સાથે અનુસંધાન કરે છે.
પ્રતિક્રમણ આવશ્યકના પ્રારંભમાં આ મંગલ, ઉત્તમ અને શરણના પાઠથી સાધક શાંત ભાવે પોતાનું મન દઢ, નિશ્ચલ, સરસ અને શ્રદ્ધાળુ બનાવે છે, સાધકના સર્વ વિદનો ઉપશાંત થાય છે. પ્રતિક્રમણ કરવા ઇચ્છુક સાધકની આધ્યાત્મિક ભૂમિકા તૈયાર કરવા માટે જ સૂત્રકારે પ્રારંભમાં મંગલ આદિનું પ્રતિપાદન કર્યું છે.
પાઠ-૩ઃ સંક્ષિપ્ત પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ઈચ્છામિ પડિક્કમિઉ:| १ इच्छामि पडिक्कमिडं (ठामि काउस्सगं) जो मे देवसिओ अइयारो कओ, વાઓ, વાળ, નાસિઓ, ૩જ્યુત્તો, ૩મ, અખો, એ રળિો, કુષાણો, दुव्विचिंतिओ, अणायारो, अणिच्छियव्वो, असमण पाउग्गो, णाणे तह दसणे चरित्ते सुए सामाइए; तिण्हं गुत्तीणं, चउण्हं कसायाणं, पंचण्ह महव्वयाणं, छण्हं जीवणिकायाणं, सत्तण्हं पिंडेसणाणं, अट्ठण्हं पवयणमाउणं, णवण्हं बंभचेरगुत्तीणं, दसविहे समणधम्मे समणाणं जोगाणं, जं खंडियं जं विराहियं तस्स मिच्छा मि
શબ્દાર્થ :- છામિ - ઇચ્છું છું, ડિલિવું- પ્રતિક્રમણ કરવા,(મિ ઉર્સ - કાર્યોત્સર્ગ માટે સ્થિર થાઉં છું), ગો – જે ને – મેં, રેવરિો – દિવસ સંબંધી, અફર - અતિચાર, જો – કર્યા હોય, જાણો – કાયા સંબંધી, વાહ - વચન સંબંધી, માસિઓ – મન-સંબંધી, ૩ો - સૂત્ર વિરુદ્ધ, ૩નો - માર્ગ વિરુદ્ધ, ૩રો – આચાર વિરુદ્ધ, કળિો - ન કરવા યોગ્ય, કુફાઓ - દુર્ગાનરૂપ, કુવ્યવિંતિઓ - દુશ્ચિત્તનરૂપ, ગાયા - ન આચરવા યોગ્ય, ઉચ્છિષ્યો – ન ઇચ્છવા યોગ્ય, સમાપાડ - સાધુને અનુચિત, થાળે - જ્ઞાનમાં, ત૬- તથા, કંસને – દર્શનમાં, વસ્તિ - ચારિત્રમાં, સુપ - શ્રુત જ્ઞાનમાં, સામાફ - સામાયિક ચારિત્રમાં, તિરું – ત્રણ, – ગુપ્તિઓની, વરણું – ચાર, વસાવા – કષાયોની નિવૃત્તિની, પપ - પાંચ, મધ્યયામાં – મહાવ્રતોની, છડું-છ, નીવનિયા - જીવનિકાયોની, સત્ત-સાત, સિગા- પિંડેષણાની, સવ - આઠ, પવયના - પ્રવચન માતાઓની, પવ૬ - નવ, વંશવેરા – બ્રહ્મચર્ય ગુપ્તિઓની, રવિ – દશવિધ, સમાધને – સાધુ ધર્મ સંબંધિત, સમા - સાધુના, ગોri - કર્તવ્યોની, નં- જે, ડ્યુિં - ખંડના કરી હોય, - જે વિરહયં - વિરાધના કરી હોય, ત૪ - તેના, કુવ૬ - પાપ,મિ - મારા માટે, મિરછ – મિથ્યા થાઓ.