________________
૨૧૮
શ્રી દશવૈકાલિક સત્ર
२३
શબ્દાર્થ:- તહેવક તેમજ વાર્તા કાચા ચોખાનો વિ૬ - પિષ્ટ, ચૂર્ણ વિ૬- ધોવણ તત્ત = ગરમ પાણી મળવુઉં પૂર્ણ અચિત્ત ન થયા હોય તિર્નાદૃ = કાચા તલનું ચૂર્ણ(પિષ્ટ)
પૂ ણાાં - કોહવાયેલા ખોળ, બીનો સડેલો કૂચો આમ = કાચા પદાર્થ, સચિત્ત પદાર્થ પરિવા = સર્વથા છોડી દે. ભાવાર્થ - તે જ રીતે ચોખા તથા તલનો ખોળ તેમજ સરસવનો ખોળ તથા પૂર્ણ અચિત્ત ન થયેલું ધાવણ પાણી કે ગરમ પાણી, આ સર્વ કાચા, સચેત કે મિશ્ર હોય તો ભિક્ષુ તેને ગ્રહણ ન કરે. | ૨૩
कविट्ठ माउलिंगं च, मूलगं मूलगत्तियं ।
आमं असत्थपरिणयं, मणसा वि ण पत्थए । છાયાનુવાદઃ પિલ્થ માતુતિ , મૂત્ર મૂતવર્નશાન્
आमामशस्त्रपरिणतां, मनसाऽपि न प्रार्थयेत् ॥ શબ્દાર્થ:- ગામ = અપક્વ તથા સત્થપરિણય = શસ્ત્રથી નહિ પરિણમેલું વિટું = કોઠું માલિi બિજોરું મૂતાં મૂળો મૂન ચિંમૂળાના ગોળ કટકા મળી વિ = મનથી પણ ન પસ્થ = ઇચ્છા ન કરે. ભાવાર્થ - અપક્વ કોઠું, બિજોરું, મૂળો કે મૂળાના ટુકડા વગેરે કાચા હોય; શસ્ત્ર પરિણત ન હોય તો મુનિ તેને મનથી પણ ન ઈચ્છે.
तहेव फलमंथूणि, बीयमंथूणि जाणिया ।
विहेलगं पियालं च, आमगं परिवज्जए । છાયાનુવાદઃ તથૈવ જનમન્યૂન, વનમન્યૂન જ્ઞાત્વા |
बिभीतकं प्रियालं वा, आमकं परिवर्जयेत् ॥ શદાર્થ-તદેવ તેમજ યૂનિ - કાચા બોર આદિ ફળોનું ચૂર્ણ વયમભૂમિ - ઘઉં, ચણા, જવ આદિ બીજોનું ચૂર્ણવિહેતા = બહેડાપાત્ર = રાયણનું ફળ ગામ = કાચા, સચિત્ત ગાળિયા = જાણીને. ભાવાર્થ:- તે જ પ્રમાણે કાચા બોર આદિ ફળોનું ચૂર્ણ(પિષ્ટ), બીજોનું ચૂર્ણ, બહેડાં તથા રાયણનાં ફળ વગેરે કાચા હોય તો સચિત્ત જાણીને મુનિ તેને ગ્રહણ ન કરે. વિવેચન :
પ્રસ્તુત ગાથાઓમાં વનસ્પતિના અનેક ખાધ વિભાગો પ્રવાલ, પત્ર, પુષ્પ, ફળ, બી આદિ તેમજ
२४
