________________
|
૩૦
|
શ્રી ભગવતી સૂત્ર-૪
ચરમ-અચરમ - સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં પ્રત્યેક દેવ ચરમ જ ઉત્પન્ન થાય છે, કારણ કે તે દેવો એકાવનારી હોય છે. પરંતુ ચાર અનુત્તર વિમાનમાં ચરમ-અચરમ બંને પ્રકારના દેવો ઉત્પન્ન થાય છે. ચાર પ્રકારના દેવોમાં ઉત્પત્તિ, ઉદ્ધવર્તન અને વિદ્યમાનતા :- તેમાં ૩૯ બોલ છે– ઉપપાતપરિમાણનું એક બોલ અને શેષ ૩૮ બોલ આ પ્રમાણે છે- ૧ વેશ્યા, ૨ પક્ષ, ૨ સંજ્ઞી, ૨ ભવી, ૩ જ્ઞાન, ૩ અજ્ઞાન, ૩ દર્શન, ૪ સંજ્ઞોપયુક્ત, ૩ વેદ, ૪ કષાય, પાંચ ઇન્દ્રિય, નોઇન્દ્રિય, ૩ યોગ અને ૨ ઉપયોગ. | દેવ પ્રકાર | ઉતપિત્ત-૩૮બોલ | ઉદ્વર્તન–૩૮ બોલ | વિદ્યમાનતા–૩૯ બોલ ભવનપતિ ૨૯ બોલ- ચક્ષુદર્શન, નંપુસક-| ર૭ બોલ-વિર્ભાગજ્ઞાન, | ૩૩ બોલની નિયમા. અને વ્યંતર વેદ, પાંચ ઇન્દ્રિય, મનોયોગ, | અવધિજ્ઞાન, અવધિદર્શન, ૫ બોલની ભજના-અસંશી, વચનયોગ; તે ૯ બોલ વર્જીને. ચક્ષુદર્શન, પાંચ ઇન્દ્રિય, | નોઇન્દ્રિયોપયુક્ત, ક્રોધ, માન,
મનોયોગ, વચનયોગ; તે ૧૧| માયાકષાયી. બોલ વર્જીને.
૧ બોલ નથી- નપુસક વેદ. જ્યોતિષી અને ૨૮ બોલ– ર૯માંથી જ્યોતિષીમાં ૨૭ બોલ ૩૩ બોલની નિયમા. ૧,૨, દેવલોક | અસંજ્ઞીને છોડીને.
ઉપરવતું. બે દેવલોકમાં ૪ બોલની ભજના-નોઇન્દ્રિયો૨૯ બોલ– અવધિજ્ઞાન, પયુક્ત અને ત્રણ કષાય.૨ બોલ
અવિધિદર્શન; બે ઉમેરીને. નથી–અસંશી અને નંપુસકવેદ. સનસ્કુમારથી | ૨૭ બોલ–૨૮ બોલમાંથી ૨૮ બોલ–ર૯ બોલમાંથી ૩૨ બોલની નિયમા નવગ્રેવયક સ્ત્રીવેદને છોડીને.
અસંજ્ઞીને છોડીને.
૪ બોલની ભજના-ઉપરવતું ૩ બોલ નથી–સ્ત્રીવેદ, નંપુસક
વેદ, અસંશી. પાંચ અનુત્તર | ૨૨ બોલ–૨૭ બોલમાંથી ૨૪ બોલ–૨૮ બોલમાંથી ૨૭ બોલની નિયમા. વિમાન કૃષ્ણપક્ષી, અભવ્ય, ત્રણ કૃષ્ણપક્ષી, અભવી, મતિ- ૪ બોલની ભજના ઉપરવત્ અજ્ઞાન; તે ૫ બોલ છોડીને. શ્રુત અજ્ઞાની તે ચાર બોલ ૮ બોલ નથી-કૃષ્ણપક્ષી, છોડીને.
અભવ્ય, ત્રણ અજ્ઞાન, સ્ત્રીવેદ,
નંપુસકવેદ, અસંજ્ઞી. * વિદ્યમાનતા વિષયક શેષ ૧૦ બોલમાંથી અનંતરોપપન્નક અનંતરાવગાઢ, અનંતરાહારક અને અનંતર પર્યાપ્ત છે ચાર બોલની દરેક સ્થાનમાં ભજના અને શેષ પરંપરોપપન્નક, પરંપરાવગાઢ, પરંપરાહારક, પરંપર પર્યાપ્ત, ચરમ અને અચરમ તે છ બોલની નિયમા હોય છે. સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં અચરમ જીવો હોતા નથી. નવમા દેવલોકથી ઉપરના દેવલોકમાં અનંતરોપપન્નક આદિ જીવો સંખ્યાતા જ હોય છે. * નવરૈવેયક સુધી ત્રણ દષ્ટિ અને અનુત્તર વિમાનમાં એક સમ્યગુ દષ્ટિ હોય. દેવોમાં દષ્ટિ - १४ चोसट्ठीए णं भंते ! असुरकुमारावाससयसहस्सेसुसंखेज्जवित्थडेसुअसुरकुमारावासेसु किं सम्मदिट्ठी असुरकुमारा उववज्जति, मिच्छादिट्ठी असुरकुमारा उववज्जति?
गोयमा !जहा रयणप्पभाए तिण्णि आलावगा भणिया तहा भाणियव्वा । एवं
