Navkar Prabhav

SR No.: 008742
Original Sutra Author: N/A
Publisher: Jain Prarthana Mandir Trust
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Yoga
File Size: 4 MB

Page 54

પામી ગયા બાદ, ત્રણ લોકમાં રહેલા પદાર્થોને પ્રકાશિત અને જ્ઞ’ એ “ધ્યાન' અર્થનું કથન કરે છે, અર્થાત્ જેઓ કરવા માટે જેઓ દીપકની ગરજ સારે છે, તે શ્રી આચાર્ય ઉપયોગપૂર્વક ધ્યાન કરે છે, તેઓ “ઉન્ઝા' (ઉપાધ્યાય) ભગવંતોને નમસ્કાર કરવાનું સૌભાગ્ય ધન્યપુરુષોને જ પ્રાપ્ત કહેવાય છે. અથવા '૩૫ સમીપે દિવસના મૃતચાયો થાય છે. એ સૂરિપુંગવોને કરેલો નમસ્કાર, શીધ્રાતિશીધ્ર સામો મવતિ ચેમ્યસ્ત ઉપાધ્યાય : ” ભવભયનો ક્ષય કરે છે.
અર્થાતુ-“જેમની સમીપે નિવાસ કરવાથી શ્રુતનો આય, પ્રશ્ન : શ્રી આચાર્ય ભગવંતોનું ધ્યાન કેવી રીતે કરવું ? અર્થાત્ લાભ થાય છે, તેઓને ઉપાધ્યાય કહેવાય છે.''
ઉત્તર : શ્રી આચાર્ય ભગવંતોનું ધ્યાન સવર્ણના વર્ણ અથવા ઉપાધેરાયો ગુખ્ત ઉપાધ્યાય : | સમાન રીત વર્ણથી કરવું જોઇએ.
અર્થાતુ-“જેમના દ્વારા ઉપાધિ (શુભ વિશેષણાદિયુક્ત પ્રશ્ન : નમો ઉવાયા’ | એ પદથી શ્રી ઉપાધ્યાય પદવી)ની પ્રાપ્તિ થાય, તેમને ઉપાધ્યાય કહેવાય છે.' ભગવાનોને નમસ્કાર થાય છે, તો શ્રી ઉપાધ્યાય ભગવાનોનું અથવા '૩પ૬ચંતે ધર્માનચા વ્યથા માચ: સ્વરૂપ શું છે ?
પ્રાપ્તિસ્તે ૩પધ્યાયા: 1'' યદ્રા 'ઉપજૂતે મfધય: ઉત્તર : |’ ઉપસર્ગ સમીપ અર્થમાં આવેલો છે. વૃદ્ધરાય: પ્રાતિર્યક્ત ઉપાધ્યાય : |’’ યદ્ધા ઉપmતે જેઓની સમીપમાં રહીને અગર આવીને શિષ્યજન અધ્યયન 31ધ્યાયો દુષ્યન ચેરસ્તે ઉTT_ITT: ’ કરે છે, તેઓને ઉપાધ્યાય કહેવાય છે. અથવા જેઓ સમીપમાં “જેઓ દ્વારા (વડ) માનસિક પીડા, કુબુદ્ધિ અને દુર્ગાન રહેલા અગર આવેલા સાધુ આદિ જનોને સિદ્ધાન્તનું અધ્યયન નાશ પામે છે, તે ઉપાધ્યાય છે.'' કરાવે છે, તે “ઉપાધ્યાય' કહેવાય છે. અથવા જેઓના પ્રશ્ન : ઉક્ત લક્ષણોવાળા શ્રી ઉપાધ્યાય ભગવંતોને સમીપપણાથી સૂત્રના અધ્યયન દ્વારા શ્રી જિનપ્રવચનનું અધિક નમસ્કાર કરવાનું શું પ્રયોજન છે ? જ્ઞાન તથા સ્મરણ થાય છે, તે ઉપાધ્યાય કહેવાય છે. એ ઉત્તર : ઉક્ત લક્ષણોવાળા શ્રી ઉપાધ્યાય ભગવંતો શ્રી સંબંધમાં શ્રી જિનાગમમાં કહ્યું છે કે
જિનોક્ત દ્વાદશાંગીનું અધ્યયન કરનારા હોવાથી તથા સૂત્ર ''વીરર્સનો નિUTTIણો, સો વદો હુહિં | અને અર્થ ઉભયનો વિસ્તાર કરવામાં રસિક હોવાથી તથા તે ૩વન્તિ નષ્ફી સવાયા તે યુદ્ધેતિ ||વડા” ગુરુ પરંપરાએ પ્રાપ્ત થયેલ શ્રી જિનવચનનું અધ્યાપન
શ્રી જિનેશ્વરદેવકથિત “દ્વાદશાંગી (ના અધ્યયન)ને કરાવવામાં તત્પર હોવાથી, ભવ્ય આત્માઓ ઉપર મહાન પંડિતપુરુષો સ્વાધ્યાય કહે છે. તેનો ઉપદેશ કરનારા હોવાથી ઉપકારને કરનારા છે. શિષ્યોને વિનય ગુણને શીખવાડનાર ‘ઉપાધ્યાય' કહેવાય છે.” '૩૫ ૩૫યોરોન સમન્ના છે, એ કારણે પણ તેઓ ભવ્ય જીવો વડે નમસ્કાર કરવા ધ્યાન્તીતિ ઉપાધ્યાય: |’’
લાયક છે. અર્થાત્ “જેઓ ઉપયોગપૂર્વક ધ્યાન કરે છે, તેમનું નામ પ્રશ્ન : શ્રી ઉપાધ્યાય ભગવાનોનું ધ્યાન કઇ રીતે કરવું ? ઉપાધ્યાય છે.'
ઉત્તર : શ્રી ઉપાધ્યાય ભગવાનોનું ધ્યાન મરકતમણિ શ્રી આવશ્યક નિર્યુક્તિમાં શ્રુતકેવલી ભગવાન શ્રી સમાન નીલ વર્ણથી કરવું જોઇએ. ભદ્રબાહુસ્વામિજી મહારાજાઓ પણ ફરમાવ્યું છે કે
પ્રશ્ન : 'નમો તો સવ્વસાહૂi |’’ એ પદનો અર્થ"ત્તિ હેવમોરાવર, પત્તિ ડ્રામ્સ હો નિસે | ‘લોકમાં રહેલા સર્વ સાધુઓને નમસ્કાર થાઓ' એવો છે, UUUM હો ૩Uજ્ઞા , હસો ત્રોડવિ પાપો ||૧ાા’’ તો એ સાધુ ઓનું શું સ્વરૂપ છે ? અર્થાતુ-સાધુઓ
“ઉવન્ઝાય (ઉપાધ્યાય)નો ‘ઉન્ઝા' એવો પણ પર્યાય કોને કહે છે ? શબ્દ છે. તેમાં ૩' એ “ઉપયોગકરણ” અર્થમાં વપરાયેલ છે ઉત્તર : જેઓ જ્ઞાનાદિ શક્તિઓ દ્વારા મોક્ષમાર્ગને
૫૪
શ્રી નાગજી ભાણજી ભાણજી છેડા (કચ્છ લાયજા-સાયન)