Page Text
________________
અહીં આ કલ્પનામાં પ્રાકૃત-માગધી ભાષાના નિયમ મુજબની નહિ, પરંતુ સંસ્કૃત ભાષાના નિયમ મુજબની ગુરુ-લઘુ અક્ષરગણના કરાઇ છે.)
• શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં 'મ' અક્ષરની સંખ્યા ૯ છે. એનાથી મહાવ્રતપંચક અને મંગલચતુષ્ક સૂચિત થાય છે. હિંસા-જૂઠ-ચોરી-અબ્રહ્મ-પરિગ્રહનો સર્વથા ત્યાગ એ મહાવ્રત પંચક કે અને અરિહંત સિદ્ધ સાધુ-ધર્મ: આ મંગલચતુષ્ક છે. • શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં ‘પ્’ અક્ષરની સંખ્યા ૩ છે. તે રત્નત્રયીની આરાધનાનું સૂચન કરે છે. સમ્યગ્દર્શન-કેવલઃ સમ્યગજ્ઞાન-સમ્મચારિત્રઃ આ છે રત્નત્રયી.
* શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં ' ્' અક્ષરની સંખ્યા ૩ છે. તે ત્રિદોષને હણવાનું સૂચન કરે છે. ત્રણ દોષ છે રાગ, દ્વેષ અને મોહ અર્થાત્ અજ્ઞાન. આ ત્રણ ભાવમાલિન્યના હેતુ રૂપ દોષ ગણાય છે.
* શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં 'યુ' અક્ષરની સંખ્યા ૩ છે. તે યોગત્રયની શુભ પરિણાતિનું સૂચન કરે છે. મનવચન-કાયા : આ ત્રણ યોગ કહેવાય છે.
* શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં 'ઉ' અક્ષરની સંખ્યા ૧ છે. તે એમ સૂચિત કરે છે કે ઉદ્ધારક જો કોઇ પણ હોય તો તે શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર છે. શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રની આ ઉદ્ધારકતાને લક્ષ્યમાં રાખીને શ્રી વૃદ્ધનમસ્કારફલ સ્તોત્રની ૧૦૦મી ગાથામાં એ મંત્રને સારથિની ઉપમા આપતી મજાની
કલ્પના કરાઇ છે કેઃ
નિયમ-સંયમનો રથ મુક્તિનો અનુભવ કરાવે છે.
• શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં ‘વ’ અક્ષરની સંખ્યા પાંચ છે. તેનાથી પાંચ પ્રકારનાં વર્તન અર્થાત્ આચાર સૂચિત થાય છે. જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર-તપ અને વીર્ય આ પાંચ આચાર છે.
• શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં ‘સ્’ અક્ષરની સંખ્યા ૮ છે. તેનાથી એમ સૂચિત થાય છે કે આ મંત્ર અષ્ટસિદ્ધિ આપનાર છે. લધિમા-વશિતા-ઇશિતા-પ્રાકામ્ય-મહિમા-લસ્તોત્રની ૯૨મી ગાથામાં જણાવાયું છે કેઃ અગ્રિમા-ગરિમા અને પ્રાપ્તિઃ આ અષ્ટ સિદ્ધિ ગણાય છે. • શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં ‘ત્’ અક્ષરની સંખ્યા ૧ છે. તેનાથી એમ સૂચિત થાય છે કે તરવાનું એકમેવ શ્રેષ્ઠ આલંબન શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર છે.
तवनियमसंजमरहो पंचनमुक्कारसारहिपउत्तो । नाणतुरङ्गमजुत्तो नइ नरं निव्वुईनयरं ।।
અર્થાત્ શ્રી નમસ્કારમહામંત્ર જેનો સારથિ-ચાલક છે અને જેમાં જ્ઞાનના અશ્વો જોડવામાં આવેલા છે, તે તપ
શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રનાં પ્રથમ પાંચ પદમાં ‘ન્’ અક્ષરની સંખ્યા ૫ છે. એનાથી પાંચ નાણ (જ્ઞાન) સંપાદિત કરવાનું સૂચિત થાય છે. મતિ-શ્રુત-અવધિ-મનઃ પર્યવ અને આ પાંચ જ્ઞાન છે.
• શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં ‘ગ્’ અક્ષરની સંખ્યા ૨ છે. તે એમ સૂચિત કરે છે કે જન્મ અને મરણનાં બે ચક્રોથી આત્માને તે મુક્ત કરાવે છે.
* શ્રી નમસ્કાર મંત્રમાં 'ઇ' અક્ષરની સંખ્યા
(સ્વતન્ત્રસ્વરૂપે) ૧ છે. તે એમ સૂચિત કરે છે કે સર્વપ્રકારની ઇષ્ટસિદ્ધિ કરનાર એકમાત્ર શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર છે. તેની સર્વઇષ્ટસિદ્ધિ કરી આપવાની ક્ષમતા અંગે શ્રી વૃદ્ધનમસ્કાર
किं वन्निएण बहुणा ? तं जत्थि जयम्मि जं किर न सक्को । ઉંજ્ઞ નિયાળ | મત્તિપડતો નમુવારો ||
અર્થાત્ જગતમાં એવું એક પણ કાર્ય નથી કે જેને ભક્તિ-શ્રદ્ધાપૂર્વક ગણાતો શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર સિદ્ધ ન કરી શકે. વધુ શું કહેવું ?
• શ્રી નમસ્કારમહામંત્રમા ‘લ્’ અક્ષરની સંખ્યા ૩ છે. તે એમ સૂચિત કરે છે ત્રણે લોકમાં શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર શ્રેષ્ઠ છે, ઊર્ધ્વ-નિયંચઅધઃ, આ ત્રણ લોક છે. કહેવાયું છે
}:
नमस्कारसमो मन्त्रः शत्रुज्जयसमो गिरिः । वीतरागसमो देवो, न भूतो न भविष्यति ॥
તીર્થ અને શ્રી વિતરાગ જેવો દેવ અન્ય કોઇ થયો નથી અને અર્થાત્ શ્રી નમસ્કાર જેવો મંત્ર, શ્રી શત્રુંજય જેવું થશે પણ નહિ. તાત્પર્ય એ કે આ ત્રીય વસ્તુઓ પોતપોતાના ક્ષેત્રમાં આજોડ છે. અદ્વિતિય છે.
• શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રમાં 'હું' અક્ષરની સંખ્યા ૨ છે. તે એમ સૂચિત કરે છે કે આ મંત્ર કર્મના બન્ને પ્રકારથી
માતુ શ્રી ગંગાબેત તલકશી દેઢિયા
(કચ્છ બિદડા – પ્રાર્થના સમાજ)
૧૩૭
| SR No. | 008742 |
| Book Title | Navkar Prabhav |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | |
| Publisher | Jain Prarthana Mandir Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Yoga |
| File Size | 4 MB |