________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
दे० चो० बा०
manand
यद्यपि कारण, बेमां चारे अंतर्भूत छे, तोपण विस्ताररुचिने मिन्नोपयोगी करवाने चार कारण कयां छे. एक उपादान बीजें असाधारण, बीजुं निमित्त, चोथो अपेक्षा ए चारे कारण जेवारें कार्यरुचि कर्ता ग्रहे, अने जेवारे ए चार कारणने कार्यरुचि कर्ता प्रवर्त्तावे, तेवारे ते कारण समजवां, पण कर्ताना प्रयोजन विना कारणता नहीं. एम भावना करवी ॥ इति ॥२॥ जे कारण ते कार्य, थाये पूर्ण पदे री ॥ उपादान ते हेतु, माटी घट ते वदे री ॥३॥
अर्थः--हवे प्रथम उपादान कारणतुं स्वरूप कहे छे. जे कर्ताना कार्यने सन्मुख थाय तथा जे कारण तेहीज पूर्णपदें केतां पूर्णता ना अवसरें कार्यरूप थाय तेने उपादान हेतुकेतां कारण कहीये. ॥ उक्तंच महाभाष्ये ॥ तहवकारणं तं, तवोपडस्सेहजेण तम्मइया ॥ विवरीय मन्नकारण, मिच्छंवोमादओ तस्स ॥१॥ ए गाथाने व्याख्याने यदात्मकं कार्यं दृश्यते तदिह तद्रव्यकारणं उपादानकारणं यथा तंतवः पटस्य इति एटले जेम तंतु हता ते कर्त्ताने प्रयोगें पट थया, ते उपादान कारण जेम घटरूप कार्य तेहने माटी ते उपादान कारण छ, पछी माटी तेहज घटपणुं पामी, एटले कारण तेहीज कार्यपणुं पाम्यो, इहां कारण कार्यनुं एक समयरूप जे व्याख्यान छे, ते पण उपादान कारणनुं छे. एम महाभाष्ये मतिज्ञानाधिकारें जमालि निन्हवना अधिकारें कर्तुं छे. इहां कोइ पुछे जे कारण ते कार्य थाये एम कहो छो तो कारण कार्य- एकपणुं थाशे ? तेहने उत्तर जे अभिधान, फल, लक्षण, संख्या, संस्थानादिकनो भेद छे, तेथी मिन्न जाणवू. जेम प्रथम
For Private And Personal Use Only