________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંગતિમાં રહેતાં સર્વ પ્રકારની સાપેક્ષટણિયે સમજાય છે અને નિરપેક્ષ દ્રષ્ટિથી પ્રગટેલે રાગદ્વેષ નષ્ટ થાય છે. સર્વ પ્રકારના ક્ષાને ટાળવા માટે અને આત્માના અને મનને તથા કાયાના ગુણે પ્રગટાવવાની સાધનાઓ તે વ્યવહાર તથા કારણ છે અને નિશ્ચયનય કાર્ય છે. વ્યવહાર તે સાધન છે અને નિશ્ચયનય સાધ્ય છે. સાધન તે કારણ છે અને નિશ્ચય તે કાર્ય છે. શરીર અને વાણીની પ્રવૃત્તિ તે વ્યવહાર છે અને મનના તથા આત્માના પરિણામ તે નિશ્ચય છે. આત્માને ઉપયોગ તે નિશ્ચય છે અને કાયાની પ્રવૃત્તિ વ્યવહાર છે.
મનની અને આત્માની શુદ્ધિ તે નિશ્ચય છે અને સ્વ તથા પરનાહિતાર્થે કાયાવાણીની પ્રવૃત્તિ તે વ્યવહાર છે. શુભ પ્રવૃત્તિ તે શુભ વ્યવહાર છે અને અશુભ પ્રવૃતિ તે અશુભ વ્યવહાર છે. અશુભ પરિણામ અને અશુભ પ્રવૃત્તિને જે જે અંશે ત્યાગ થાય તે તે અંશે શુભ ધર્મ છે. શુભવ્યવહારથી પુણ્ય બંધ છે અને અશુભ વ્યવહારથી પાપ બંધ છે. અશુભમાંથી અનુક્રમે શુભમાં આવવું અને શુભ પરિણામથી અનુક્રમે શુદ્ધ પરિણામમાં પ્રવૃત્ત થવું-શુભાશુભ પરિણામ તે મનને ધર્મ છે અને શુદ્ધ પરિણામ તે આત્માને ધર્મ છે. શુદ્ધ પરિણમી થયા છતાં સ્વાધિકારે અન્ય લોકોના કલ્યાણાર્થે શુભ વ્યવહાર સેવ તે લેક સંગ્રહ વ્યવહાર ધર્મ છે તેને જીવન્મુક્ત થયા છતાં વ્યવહાર સેવ એ તીર્થંકરનું પણ વ્યાવહારિક કર્તવ્ય છે. નિષ્કામી થઈ કર્તચ કરવાં એ ઉચ્ચ જ્ઞાનીઓની દશા છે તેવી દશા જેઓને પ્રાપ્ત ન થઈ હોય તેઓએ સ્વાધિકારે તરતમ ગે શુભ કામના યુક્ત જૈને પણ કર્તવ્ય કાર્યો કરવાં. સંઘાદિકની સેવામાં તીર્થકરોને પણ વ્યવહારથી વર્તવું પડે છે અને એવી વ્યવહાર પ્રવૃત્તિથી હું પણ અન્યના ભલામાટે કર્મયોગ ધર્મથી મુક્ત ન થઈ શકે અને સંપૂર્ણ જીવન્મુકતે પણ દેહગછતાં મુક્ત ન થઈ શકે એમ જૈનશાસ્ત્રો અને વેદાદિક શાસ્ત્રો પણ પોકારીને કહે છે. બાહ્યવ્યાવહારિક કર્તવ્યમાં સર્વ લોકો એક સરખા છે પરંતુ આત્માની દશાએ
For Private And Personal Use Only