________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उपर
વેદાન્તજ્ઞાનના જૈનધર્મ તત્ત્વજ્ઞાનમાં સાપેક્ષનયાથી અતર્ભાજ થાય છે. શ્રી શંકરાચાર્યે પ્રતિષાદેલ બ્રહ્મના સત્તા અને વ્યક્તિ નયથી આત્મતત્ત્વમાં સમાવેશ થાય છે અને તેમની દર્શાવેલ અનિ ચનીય માયાના માહાદ્રિવ્ય ભાવ કર્મ પ્રકૃતિમાં અંતર્ભાવ થાય છે. શંકરાચાર્યે માયાને અસત્ કથી છે અને બ્રહ્મ સભ્ કચ્ચું છે તે અપેક્ષાએ છે. બ્રહ્મવિના અન્યતત્ત્વ નથી એમ કહ્યું છે તેથી કંઈ જડતત્ત્વને નાશ થતા નથી પણ આત્મિક અધ્યાત્મ સ્વરૂપ વિના અન્ય વસ્તુના મેહ ન થાય તદર્થે અધ્યાત્મ ચિંતામાં તે વચનના ઉપયોગના આશય સમજવામાં આવે તે જૈન સમ્યક્ દૃષ્ટિત્વ છે.
રાગદ્વેષ કર્મમાયા છે તે આત્માની પેઠે દ્રવ્યરૂપ નથી. અશુદ્ધ પર્યાયરૂપ છે માટે તપેક્ષાએ માયા અસતી છે પણ તેની વિદ્યમાનતામાં ખપુષ્પની પેઠે અસત્ નથી, એકાંત સંગ્રહુનય સત્તાથી કેવલદ્વૈતવાદની ઉત્પત્તિ છે. અન્ય વ્યવહારાદિનચેાની સાપેક્ષતા હોય તેને કેવલાદ્વૈતવાદ છે તે સમ્યગ્રૂપે પરિણમે છે. પ્રભુ મહાવીરદેવ કહે છે કે માત્મા તેજ અષ્ટ કમ ટળતાં પરમાત્મા વ્યક્ત અને છે માટે આત્મા તેજ . પરમાત્મા છે. સવ્પા સૌ પરમપ્પા, શ્રી શંકરાચાર્ય કથે છે કે સૌય તે શિય છે. શંકરાચાર્ય જ્યારે બ્રહ્મવિના અન્ય વસ્તુતત્ત્વના સ્વીકાર કરતા નથી ત્યારે પ્રભુ મહાવીરદેવ આત્મા અને જડતત્ત્વ એમ એ તત્ત્વને કેવલજ્ઞાનથી પ્રકાશે છે. આત્માની અપેક્ષાએ જડત-ત્વ અસત્ છે જડતત્ત્વની અપેક્ષાએ જડસત્ છે પણ આકાશ પુષ્પની પેઠે અસત્ નથી. સાંખ્ય દર્શન પણુપુરૂષ (આત્મતત્ત્વ) પ્રકૃતિ જતત્ત્વ) એ બેને સ્વીકાર કરે છે. નૈયાયિક અને કણાદનું વૈશેષિક દર્શન પણ આત્મતત્ત્વ અને જડ એ એ તત્ત્વના સ્વીકાર કરે છે, મુસલમાના, શ્રીસ્તિયે અને જરથાસ્થીએ પણ આત્મતત્ત્વ અને જડતત્ત્વ એ એ તત્ત્વને માને છે. વેદમાં પણ આત્મા અને જડતત્ત્વની સિદ્ધિ કરેલ છે. ત્રા સત્ય जगन्मिथ्या
नेह
For Private And Personal Use Only