________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૯૬
આત્મજ્ઞાની શું ઉદાસ રહી શકે ? ઉત્તરમાં કહેવું પડશે કે કદાપિ નહિ જડાનંદી કરતાં તે જડ અને ચેતનમાં આત્માનંદના ઉલ્લાસથી વર્તે છે. આત્મજ્ઞાનીને જડવસ્તુઓને સંબંધ હોય છે છતાં તે જડની સાથે આત્માના આનંદથી વતે છે તેથી તે કંઈ જડમાંથી આનંદ લેતે નથી અજ્ઞાનીપણ કંઈ જડ પદાર્થોમાંથી આનંદ લેતું નથી પણ તે જડવસ્તુઓમાં સુખ માને છે તથા જડવતુએદ્વારા આનંદ પ્રગટે છે એમ મિથ્યા બુદ્ધિથી વતી રાગદ્વેષથી લેપાય છે. આત્મજ્ઞાની છે તે આત્માનંદ પ્રગટાવીને જડવસ્તુઓની સાથે કર્મ સંબંધથી વતે છે, પરંતુ તે જડમાં આનંદ ગુણ છે એમ માનતું નથી, તથા જડવસ્તુઓ દ્વારા આનંદ મળે છે એવી ભ્રાંતિથી મુકત થાય છે અને તેથી રાગદ્વેષથી નિર્લેપ રહેવા અંતરમાં શક્તિમાન થાય છે. આત્મજ્ઞાની અને અજ્ઞાનની દયિક બાહ્ય ખાનપાનાદિક ચેષ્ટાઓ તે ઉપરથી જોતાં સરખી લાગે છે પણ બનેની આત્મપરિણતિમાં તે આકાશપાતાળ જેટલો ફેર હોય છે, આત્મજ્ઞાની અને અજ્ઞાનીને કર્મ કાર્ય તે કરવા પડે છે અનેને પંચ ઈનિદ્રાને વ્યાપાર વર્તે છે, પણ જ્ઞાનીને જ્ઞાનની પરિણતિ વર્તે છે અને અજ્ઞાનીને અજ્ઞાન મેહની પરિણતિ વર્તે છે. ગુરૂને મરતકે ધારણ કરીને ગુરૂની કૃપા મેળવે છે તેને સમ્યગજ્ઞાન પ્રગટે છે. અવિનયીને અને નગુરાને અધ્યાત્મ પુસ્તકોના વાંચન શ્રવણથી સમ્યગજ્ઞાન પરિણમતું નથી. તે શુષ્કજ્ઞાની થાય છે, માટે ગુરૂ કરીને આત્મજ્ઞાન મેળવવું. યમનિયમાદિ સાધનરૂપ જે ધર્મ છે તે વસ્તુને શુદ્ધાત્મ ધર્મ નથી. સંયમાદિક સાધને છે તેનાથી શુદ્ધ આમધર્મ ભિન્ન છે એમ જાણીને શુદ્ધાત્મ ધર્મના ઉપગે સાધન ધર્મમાં પ્રવર્તવું. શુદ્ધાત્મધર્મના ઉપયોગીને સાધન ધર્મની ઉપયોગિતા હાય યા નહિ હોય. આત્માના શુદ્ધધર્મને ઉપયોગ પ્રાપ્ત થ એ કંઈ સામાન્ય વાત નથી. શુદ્ધાત્મ ધર્મના ઉપગમાં રહીને ગૃહસ્થ દશામાં ગૃહસ્થ કર્મો કરવાં. આત્માના શુદ્ધધર્મને ઉપગ રાખીને
For Private And Personal Use Only