________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૬૦
નિજેરાના હેતુભૂત પરિશ્ન થાય છે અને અજ્ઞાનીઓને તે આમ્રવ રૂપે ષરિણમે છે. બાહા આસવ અને બાહ્ય સંવર તે મહહેતુ માત્ર છે. વસ્તુતઃ સમ્યગ્દષ્ટિને મિથ્યા અજ્ઞાનદૃષ્ટિયાગે બાહ્ય મન વાણી કાયાદિ સાધન છે તેજ સંવર નિર્જરા અને મુક્તિ હેતુ ભૂત થાય છે. આત્મજ્ઞાનીને જડ જગત્ તે સુખ દુઃખરૂપે પરિણમતું નથી. તેમ જ મનુષ્યાદિ પ્રાણધારીઓ પણ આસવ હેતુરૂપે પરિણમતા નથી. કારણ કે તે જડ જગત્ અને દેહીઓના સંગથી વ્યવહારથી નિજર કરે છે તથા પાંચ ઇન્દ્રિયના શુભાશુભ વિષયેના ભેગથી પણ ગૃહસ્થ તીર્થકરેની પેઠે પૃથ્વીચંદ્રગુણસાગરવત્ આસ્ત્ર ને પરિશ્રરૂપે પરિણાવે છે એવી આત્મજ્ઞાનીની સમ્યકૃત્વ દષ્ટિ છે. સમ્યગદૃષ્ટિથી સત્ય અને અસત્યને વિવેક થાય છે અને તેથી ગૃહસ્થાવાસમાં અગર ત્યાગાવસ્થામાં સમ્યગ જ્ઞાનના બળે સર્વ પ્રકારની આવશ્યક ધર્યકર્મ પ્રવૃત્તિ કરતાં નિર્જરા થાય છે. સમ્યગદષ્ટિને આત્મામાં લક્ષ્ય રહે છે. આત્મજ્ઞાન વિનાના મનવ્યા મડદા જેવા છે અને જ્ઞાનીઓની પ્રવૃત્તિ તે જીવતી છે. જ્ઞાનીઓ જાગતા છે અને અજ્ઞાનીઓ ઉંઘતા છે. સમ્ય દષ્ટિને જેટલાં બંધનાં સ્થાને છે તે અબંધરૂપે પરિણમે છે. સમ્યગ દષ્ટિને મિથ્યાષ્ટિને વિપર્યાસ થવાથી અર્થાત્ સમ્યગ્રષ્ટિ પ્રકટવાથી તે આમેપગે જાગ્રત રહે છે. આત્માના સ્વરૂપને અનુભવ આવ્યા પછી પૂર્વની મિથ્યાદષ્ટિ ટળવાથી આ સંસાર અદલાઈ જાય છે. બાહ્યથી તે જ્ઞાનીની અને અજ્ઞાનીની વ્યવહારમાં એક સરખી પ્રવૃત્તિ લાગે છે પણ અંતર્ની જ્ઞાનાદિ વૃત્તિમાં આકાશ પાતાળ જેટલો તફાવત હોય છે. ઉપગી આત્માને દશ્યવિશ્વમાં બંધ નથી. આત્મા જે અન્ય જડવસ્તુઓમાં અસત સ્થાપના દષ્ટિએ બ્રહ્મ માની ધારીને કર્તવ્ય કરે છે તે તે ક્ષણે ક્ષણે આત્મારૂપ પરમેશ્વરને મળે છે. જડવસ્તુઓ દ્વારા ગવાતા જંડાનંદથી જડવસ્તુઓના સબંધમાં આવવા કરતાં આત્માના આનંદ રસથી હષયમાન થઈ
For Private And Personal Use Only