Patrasadupadesh Part 2

SR No.: 008630
Original Sutra Author: N/A
Author: Buddhisagar
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publication Year: 1923
Total Pages: 568
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Spiritual
File Size: 7 MB

Page 163

૧૪૦
જ્ઞાનને આવિર્ભાવ થાય છે. સાતમ ગુણસ્થાનકની ભૂમિકામાં તેવા કેવલ કુભક પ્રાણાયામના ધારક અપ્રમત્તયોગી મહાત્માએ વર્તે છે. જેથી ગુણસ્થાનક ભૂમિકામાં ભાવ કુંભકને પ્રારંભ થાય છે. ભાવકુંભકની પૂર્ણતા થતાં સાત્વિકગુણેની વૃત્તિ પણ રહેતી નથી. તથા બાહિરમાં ગ્રહણ ત્યાગ બુદ્ધિ રહેતી નથી. પ્રારબ્ધકર્મ પ્રેરણા એ બાહ્ય પ્રવૃત્તિ થાય છે. તથા શુભાશુભ કર્મફલના સાક્ષી તરીકે આત્મા નિર્લેપી રહીને વર્તે છે. કેવલ કુંભકભાવ પ્રાણાયામથી એક ક્ષણમાં શુદ્ધાભ સમાધિભાવ પ્રગટે છે. ચંદ્રભેદક પ્રાણાયામ તે અધ્યાત્મ શાંતિ છે. સૂર્યભેદકભાવ પ્રાણાયામ તે તીવ્રજ્ઞાને પગ છે. ભાવક્ષમા તે ચંદ્રપ્રાણાયામ છે. તેથી આત્માની શીતલતા પ્રગટ થાય છે અને શુદ્ધાત્મ ધ્યાન તે સૂર્ય પ્રાણાયામ છે. સૂર્યથી જગ
ને અંધકાર દૂર થાય છે અને સર્વત્ર પ્રકાશ થાય છે તેમ શુદ્ધાત્મ ધ્યાનરૂપ પ્રાણાયમથી અજ્ઞાન મિહને સર્વથા નાશ થાય છે અને કેવલજ્ઞાન તિથી આત્મા સર્વ વિશ્વને પ્રકાશ કરે છે. આત્માના શુકલ નિર્મલ પરિણામના ઉપગે વર્તવું તે ભસ્ત્રિકા પ્રાણાયામ છે. ભરિત્રકા પ્રાણાયામથી આત્માની શુદ્ધજ્ઞા નાગ્નિ પ્રગટે છે અને તેથી સર્વ ઘાતી કર્મને ક્ષય થાય છે અને ક્ષણમાં આત્મા તેજ પરમાત્મા બને છે. દર્શને પગ તે ચંદ્ર છે. ચંદ્ર અને જ્ઞાન સૂર્યનું ધ્યાન ધરવાથી આત્મા સર્વ વિશ્વને પ્રકાશ કરવા સમર્થ બને છે. અધ્યાત્મ પરિભાષામાં જ્ઞાનદર્શન ચારિત્ર રૂપભાવ પ્રાણના ઉપશમ, ક્ષયેષશમ અનેક ક્ષાવિકભાવે અનેક ભેદ જાણ્યા છે, તેના આશ્રયમાં ગુરૂગમથી સ્થિર થવું અને ગુરૂગમથી તેવા અધ્યાત્મભાવ પ્રાણાયામની સાધનામાં અપ્રમત્તભાવે પુરૂષાર્થ કર કે જેથી આત્માની દ્રવ્યભાવથી અનંત શક્તિ પ્રગટે અને આત્મા તેઓને અનુભવે. મિથ્યાત્વ વિચારેને બંધ કરવા અને સમ્યકત્વની દષ્ટિ પ્રાપ્ત કરવી તે ભાવથી મૂલ બંધ છે. જ્ઞાનરૂપ પ્રાણને પરભાવમાં નિધપૂર્વક ઉર્ધદશામાં આરહ તે ભાવથી ઉડ્ડિયાન બંધ છે. રજોગુણ અને તમોગુણની વૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિને બંધ કરવી તે જાલંધર બંધ