________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૪
ધ્યાન વિચાર,
હવે ત્રીજી કાચ ભાવના કહે છે.
સર્વ જીવ ઉપર દયા રાખવી. અહૈ ! આ જીવ કયારે ધમ પામશે. દયા એ પ્રકારની છે, બ્ય દયા અને ઓજી ભાવદયા. તેમાં જીવના દેશ પ્રાણનું રક્ષણ કરવું તે, દ્રવ્ય દયાછે અને તે જીવને વીતરાગ ધર્મની પ્રાપ્તિ કરાવવી, ધમની ઓળખાણ કરાવવી તે ભાવ દયાછે. વીતરાગ ભગવતે આઠ પ્રકારની જીત્ર ઉપર દયા ચિતવવાની કહી છે, પણ આ ઠેકાણે ગ્રંથ ગારવ થાય માટે લખી નથી.
હવે ચેાથી મધ્યસ્થ્ય ભાવના કહે છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મી વા અધર્મી માણુસ ઉપર સમભાવ તેને મધ્યસ્થ્ય ભાવના કહેછે. મિથ્યાત્વી, અને જીવઘાતી પ્રાણીઓને દેખી તેમના ઉપર ફાધ કરવા નહિ, મનમાં ચિ’તવવું કે, એ ખીચારા જીવ કમના યાગે એવા થયા છે, પણ કર્મને નાશ થયે છતે એ જીવ શુદ્ધ સ્વરૂપ રમણી થશે. કેના ઉપર દ્વેષ કરવા અને કેાના ઉપર રાગ કરવા ઈત્યાદિ ચિંતવવું, તેને મધ્યસ્થ્ય ભાવના કહે છે.
માધ્યસ્થ્ય ભાવથી રાગ દ્વેષની પરિણતિ મન્દ પડેછે, અને સર્વત્ર ન્યાય દૃષ્ટિથી સત્ય દેખી શકાય છે.
હવે શુકલ ધ્યાનનું સ્વરૂપ કહે છે.
શુકલ ધ્યાનના ચાર પાડ્યા છે, ૧ પૃથકત્લ વિતક સપ્રવિચાર, ૨ એકત્વ ચિંતક અપ્રવિચાર, ૩ સૂક્ષ્મ,ક્રિયા અપ્રતિપાતિ ૪ ઉચ્છિ ન્ન ક્રિયા અનિવૃત્તિ. આચાર પાયાનું તત્વાર્થ સૂત્ર, સમ્મતિત અને ચેગ શાસ્ત્ર વગેરેમાં વિશેષતઃ સ્વરૂપ પ્રતિપાદન કર્યું છે.
૧ પ્રથમ પાત્રામાં પૃથપણે દ્રશ્ય ગુણ અને પયાયનું શ્રુત જ્ઞાનના આલંબન વડે એક ચિતવ્યા પછી અન્ય એમ વિકલ્પ સહિત ધ્યાન કરવામાં આવે છે.
૨. બીજા પાયામાં દ્રશ્ય ગુણ પાત્રની એકતા કરી શ્રુત જ્ઞાનના
For Private And Personal Use Only
