________________
પાઠ ૩૩ મો અંશિ તપુરુષ અંશ (અવયવ) અર્થવાળા પૂર્વ, મર, અધર અને ઉત્તર શબ્દો અભિન્ન (એક) અંશી (અવયવી) નામ સાથે સમાસ પામે છે. પૂર્વ, પૂર્વો વા પૂર્વાય: એ પ્રમાણે, અપરાયઃ |
अधरकायः । ૧૦. સાયમ્ કહ્યું: સાયાહૂ: | મધ્યાહૂ: મધ્યાહ્ન | મધ્યે તિની
મધ્વનિ મä : મધ્યસત્ર: વિગેરે અંથિ તપુરુષ સમાસો છે. ૧૧. સમ અંશ (સરખો ભાગ) માં વર્તમાન અર્ધ (ન.) શબ્દ, અભિન્ન
અંશિ નામ સાથે વિકલ્પ સમાસ પામે છે. ગઈ uિjન્યા: મfપપ્પની પક્ષ, ષષ્ઠી તપુરુષ ઉપપ્પત્નઈ | એ પ્રમાણે, મર્પગ્રામ:, પ્રામાIિ મર્ધાપૂવઃ, પૂર્વમ્ અસમ અંશમાં સર્વ પં. છે, પ્રામાઈ, નરાર્ધ (ષ. તપુરુષ)
મેય તપુરુષ ૧૨. એકવચનમાં રહેલું કાલવાચિ નામ અને દ્વિગુ સમાસના વિષયમાં
રહેલું કાલવાચિ નામ, મેયવાચિ (માપ કરવા યોગ્ય) નામ સાથે સમાસ પામે છે. मासो जातस्य मासजातः । एवं संवत्सरजातः । મહિનાનો જન્મેલો, વરસનો જન્મેલો, આ પ્રમાણે અર્થ કરવો. હિંગુ વિષયgો માસો નાસ્થ માસનાત: I એક માસનો જન્મેલ, કે માની લુપ્તી ચિત્રગુપ્ત: | બે દિવસનો સુતેલો. (ાયો: મનઃ સમાહાર: ચિ: I આમ પ્રથમ સમાહાર હિંગુ બનાવીને પછી આ સમાસ કરીએ તો, ચિદઃ સુતસ્વ-ચિરસુતઃ બને) ૧. માસો નાતોડગ્ર સમા સનાત: |
જેને જન્મ્યા મહીનો થયો છે તેવો બાળક, આમ માસનાતિઃ એ સમાસ બહુવ્રીહિ પણ છે.
૨૨૮
