Page Text
________________
૧૩૮
જૈન ચિત્રકલ્પદ્રુમ
જોતાં દેખાય છે, ઉપરના છતના ભાગમાં ચંદરવા બાંધેલા છે, બીજી એ સ્ત્રીએ ાની બાજુએ ઉપરના ભાગમાંથી આવતી દેખાય છે. જેમાંની એક ચામર વીંઝે છે અને બીજીના હાથમાં સુવર્ણથાળમાં મૂકેલા ત્રિશલાને સ્નાન કરાવવા માટેના ક્ષીરદફથી ભરેલા કળશ છે. આ બંને સ્ત્રી દિકુમારી પૈકીની છે, પર્લંગની પાસે સ્ત્રીનેાકર ઊભી છે.
ચિત્ર ૯૦ મેરુ પર્વત ઉપર સ્નાત્ર મહોત્સવ. ઇડરની પ્રતના પાના ૩૮ ઉપરથી વર્ણન માટે નુ ચિત્ર ૬૭નું આ પ્રસંગને લગતું વર્ણન.
મહાવીરના મેરૂ પર્વત ઉપરના જન્માભિષેક સમયની એક ઘટના ખાસ ઉલ્લેખનીય હાવાથી અહીં તેને પ્રસંગોપાત ઉલ્લેખ કરી લઇએઃ
જ્યારે દેવદેવીએ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને જન્માભિષેક માટે મેરૂ પર્વત ઉપર લઈ ગયા ત્યારે ઈન્દ્રને મનમાં શંકા ઉત્પન્ન થઇ કે: લઘુ શરીરવાળા પ્રભુ આટલેા બધા જળના બાર શી રીતે સહન કરી શકશે?” ઈન્દ્રને આ સંશય દૂર કરવા પ્રભુએ પેાતાના ડા પગના અંગુઠાના અગ્ર ભાગથી મેરૂ પર્વતને સહેજ દબાવ્યા એટલામાં તે પ્રભુના અતુલ બળથી મેરૂ પર્વત કંપી ઊઠ્યો. આ વર્ણનની સાથે સરખાવા ભાગવત, દશમસ્કન્ધ, અ. ૪: શ્લો, ૨૬-૨૭માં આપેલું કૃષ્ણની લીલાનું વર્ણન:
ઇન્દ્રે કરેલા ઉપદ્રવેાથી વ્રજવાસીએને રક્ષણ આપવા તરુણ કૃષ્ણે યાજનપ્રમાણ ગોવર્ધન પર્વતને સાત દિવસ સુધી ઉંચકી તાન્યેા.
ચિત્ર ૯૧ પ્રભુ મહાવીરના જન્મ મહાત્સવની ઉજવણી. ડરની પ્રતના પાના ૨૯ ઉપરથી ચિત્રના મૂળ કદ ટ્રૂકરર્ફે ઈંચ ઉપરથી સહેજ નાનું કરીને આ ચિત્ર રજુ કરવામાં આવ્યું છે.
શ્રમણ ભગવાન મહાવીરનેા જન્મમહાત્સવ મેરૂ પર્વત ઉપર દેવાએ કર્યાં તે આપણે જણાવી ગયા, પછી સિદ્ધાર્થ રાજાએ આ જન્મમહાત્સવના દિવસેામાં કાઇ પોતાની ગાડી ન બ્લેડે, હળ ન ખેડે અને ખાંડવા-દળવાનું બંધ રાખે એવા બંદેોબસ્ત કરવા અને કેદીઓને છેડી મૂકવા માટે કૌટુંકિ પુરૂષોને આજ્ઞા કરી અને કૌટુંબિક પુરુષોએ ખૂબ હર્ષ, સંતેખ અને આનંદપૂર્વક નમન કર્યું અને આજ્ઞાનાં વચન વિનયપૂર્વક અંગીકાર કરી, ક્ષત્રિયકુંડ નગરમાં જઇ કેદીઓને છોડી મૂકયા, ધાંસરા અને સાંબેલાં ઊંચાં મૂકાવી દીધાં અને દરેક કાર્ય સંપૂર્ણ કરી, સિદ્ધાર્થ ક્ષત્રિય પાસે આવી નમન કરી ‘આપની આજ્ઞા મુજબ બધાં કાર્યો થઈ ગયાં છે' એ પ્રમાણે નિવેદન કર્યું.
ચિત્રના મધ્ય ભાગમાં સિંહાસન ઉપર જમણા હાથમાં ઉધાડી તલવાર રાખી ડાબા હાથે સિદ્ધાર્થ રાજા કૌટુંએિક પુરુષને હુકમ કરમાવતા હોય એમ લાગે છે. તેમની સામે ચિત્રની ડાખી બાજુએ બે હાથની અંજિલ ખેડીને એ કૌટુંબિક પુસ્ત્ર આપના સ્વીકાર કરતા દેખાય છે, સિદ્ધાર્થ રાજાના મસ્તક ઉપર રાજ્યચિહ્ન તરીકે છત્ર ચીતરેલું છે, સિંહાસનની પાછળના ભાગમાં સ્ત્રી-પરિચારિકા ડાબા હાથથી ચામર વીંઝતી અને જમણા હાથે સિંહાસનને અઢેલીને ઊભી છે, છતના ઉપરના ભાગમાં ચંદરવા આંધે છે.
| SR No. | 008468 |
| Book Title | Jain Chitra Kalpadruma 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sarabhai Manilal Nawab |
| Publisher | Sarabhai Manilal Nawab |
| Publication Year | |
| Total Pages | 374 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Art, & Culture |
| File Size | 20 MB |