________________
વાસ્તુનિર્વ છાજલી) (૧૧) ઉદ્ગમ (દેઢિી) ૧૨) ગ્રાહપટ્ટી (ગ્રાહના મુખની પંક્તિની પટ્ટી (૧૩) કામરૂપ (મેટે કંદ નીચે હોઈ જેમાં કાંગરી થાય છે તે) (૧૪) મણિબંધ (મોટા ગોળ સાતડાની પંક્તિની કતરેલ પટ્ટી) (૧૫) પટ્ટીશ (અંતરાળ પછીને કંદ (૧૬) વત્ય (ભરણીની ઉપરની પટ્ટીઓ (૧૭) ભાર પુત્તલિકા (ડેવરની શિરાવટીના ઉપરની પટ્ટી, જેમાં કાંધ ઉપર ભાર વહન કરતાં રૂપ હોય છે તે. મેરૂમડેવર રચના પ્રકાર –
મેરૂમડવરની રચના (૧૪૪ ભાગના નાગર મંડેવરના નીચેના ખરાથી) ભરણીના થરે ઉપરથી કરવામાં આવે છે અને ફરી માંચી, જંઘા, ઉદ્ગમ (દેઢીયા), ભરણી, મહાકેવાળ, અંતરાળ અને બુટછાઘ કરવાથી થાય છે.
અને તેને બે જંઘા થાય છે. આમ કરવાથી બે ભૂમિયુક્ત (બે માળનો) પ્રાસાદને બાહો મડેવર થશે. આ રચના સાંધાર પ્રાસાદમાં થાય છે. સાંધાર પ્રાસાદની અંદર મડેવર અને મંડપના સ્તંભોને પ્રકાર:
અંદરના મંડપની રચના-અંદર મંડપના ખંભાદિ અને મડવના થરને સમન્વય એવી રીતે કરવાનું કહ્યું છે, કે અંદરના સ્તંભ અને ભરણ સર જંઘાના ઉદયમાં સમાવવા અને સારા ઉપરને પાટ–ભારવટ બીજા તે ઉદ્દગમના થર બરાબર સમસૂત્રમાં મેળવો. ભરણી મથાળામાં ભૂમિની છતમાં સમાવવી.
ઉપરના છજાની બરાબર અંદરની બીજી ભૂમિને પાટ સમસવમાં કરે. તે પાટ નીચે સરા અને ભરણાં સ્તંભ ઉપર કરવાં. નીરધાર પ્રાસાદની અંદર મંડપનારસંભે અને મડવરની રચનાને સમન્વય
આવા મંડોવરની રચના કરતાં મડવરમાં કુંભા બરાબર કુંભી, સ્તંભ બરાબર ઉદ્દગમ. દેઢિયાને થર અને ભરણ પાટ થર બરાબર સ્તંભ ઉપરનું ભરણું, શિરાવટી અને મહાકવાળને બરાબર શરા, બધાં આમ સમસૂત્રમાં રાખવાં. ખૂટછાઘ-કૂટછાઘ અને પાટ ભારવટ એ સમસૂત્રમાં હોય, એ રીતે નોરંધાર પ્રાસાદના મંડેવર અને મંડપના તને સમન્વય જાણુ.
મંડોવરની જંઘામાં કરવામાં આવતા દિકપાલ રે પૂર્વથી લઈ અનુક્રમે (૧) ઇન્દ્ર (૨) અગ્નિ (૩) યમ (૪) નિતિ (૫) વરુણ (૬) વાયુ (૭) સોમ-કુબેર (૮) ઈશાનમહારુદ્ર (૯) બ્રહ્મા અને (૧૦) અનંત એ પ્રમાણે છે. જંઘામાં વિચિત્ર પ્રકારની વ્યાલની આકૃતિએ પણ કરવામાં આવે છે,
