Page Text
________________
દેવપ્રસાદ
૧૩
- શ શ
.
* *
-
-
મંડેવરના (1) સામાન્ય (૨) નાગર અને (૩) મેરૂ એમ ત્રણ ભેદ હોય છે.
સામાન્યમવર –અલ્પ દ્રવ્યવ્યયના કારણે આ મડેવર કરવાને કહ્યો છે. તેમાં ખુરે, કુંભક, કલશ, અંતરાળ, કપિતાલી, જંઘા, મડકેવલ, અંતરાળ અને ખુટછાઘ (ફૂટછાઘ) એમ નવ થરે આવે છે. સામાન્ય મંડેવરમાં જઘામાં રૂપ કરવાનાં હોતાં નથી.
નાગરમ ડેવર-૧૪૪ ભાગના મંડોવરને નાગર મંડોવર કહ્યો છે. નાગર મંડેવર સામાન્ય રીતે નીરધાર પ્રાસાદમાં થાય છે. છતાં બીજા ઓછા વત્તા ભાગના મંડોવર પણ નીરંધાર પ્રાસાદમાં કરવામાં આવે છે. આ મંડોવરના જંઘાના થરમાં દેવ, દેવી, દેવાંગના, દિપાલ તેમજ મુનિનાં સ્વરૂપે પણ થાય છે.
મેરૂમડેવર – આ મંડોવર સાંધાર મહાપ્રાસાદ કે જે બે અથવા ત્રણ ભૂમિ મજલા) યુક્ત હોય છે, તેમાં કરવાને કહ્યો છે. તેને બે મજલે એક છાઘ આવે છે અને તેને બે જંઘા (થર) કરી તેમાં દેવસ્વરૂપે કરવામાં આવે છે. ભરણીના થર ઉપર ફરી મંચિકાને થર કરી તેના ઉપર રૂપવાળી જંઘા થાય, એમ ક્રમે કરીને બે ત્રણ ભૂમિના મહાપ્રાસાદને જે મડેવર થાય તે મેરૂમડેવર કહેવાય છે.
મેવરના (તેર) થરનું પ્રમાણ મંડોવર ૧૪૪ ભાગને, ૧૦૮ ભાગને, ૨૭ ભાગને કે છા ભાગને હોય છે. જુદા જુદા ગ્રન્થમાં અન્ય વિભાગે વાળા મંડોવરે પણ કહ્યા છે. તેમાં શિરાવટીને થર કેઈનમાં કહ્યો નથી. સાડા સાત ભાગના મંડેવારમાં ખુરક કહ્યો નથી.
મંડેવરના સ્તર–મંડેવરને (૧) ખરક (ખ) (૨) કુંભક (કું ) (૩) કલશ (કળશ) (૪) અંતરાલ (અંધા) (૫) કતાલી-કપોત (કેવાળ) (૬) મંચિકા-માંચી (6) અંધાજ વિકા (જંઘી) (૮) ઉદ્ગમ (દેઢીયો) (૯) ભરણિકા-ભરણ (૧૦) શિરાવટી-શરાવટી (૧૧) કપિતાલી-મહાકેવાલ (ઉપર કેવાળ) (૧૨) અંતરાલ-ધસી (૧૩) છાઘ (છજી) (૧૪) દંત છાઘ-વાળીયું છજું જે પાટ ઉપર પાતળું આવે છે તે. (૧૫) પ્રહાર-ગર્ભગૃહ ઉપરના છઘ ઉપરનો થર પ્રહાર કહેવાય છે, જેના ઉપરથી શિખરને આરંભ થાય છે તે.
મડેવરના સ્તરેના આંતર નામે-(૧) વૃત્ત (મંડેવરને કળશ, (૨) સ્કંધ પટ્ટી (ગલતીને નીચેનો કંદ' (૩) સ્કંધ (ગલતી–ઘાંટે) (૪) કણું (કેવાળ માંચીની મધ્યપટ્ટી), (૫) કર્ણાક (કણી, કર્ણપાલ) (૬) કર્ણાતાલ (કંધ ગલતી ઉપરની ચાંચ) મુખપટ્ટી (કર્ણની ઉપર કે નીચેને કંદ (૮) અંતરપત્ર અંતરાલ (અંધારી ઘર્શી, પ્રાસાદ અને મંપ વચ્ચેનો ભાગ (૯) નિર્વાણ પટ્ટી મંચિકાની કણી ઉપરનો કંદ (૧૦) છાધ (છજુ,
| SR No. | 008458 |
| Book Title | Vastunighantu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prabhashankar Oghadbhai Sompura |
| Publisher | Prabhashankar Oghadbhai Sompura Palitana |
| Publication Year | |
| Total Pages | 302 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati, Art, & Culture |
| File Size | 7 MB |