________________
કિતા
વેદેષ વિચાર
શિલ્પીઓના પાસે અષ્ટ સૂત્ર હોવા જોઈએ (1) દૃષ્ટિ (૨) ગજ (૩) મુંજની ફી (૪) સુતરની દોરી (૫) અવલંબક (ઓળંગ) (૬) કાષ્ટ (કાટખૂણે) (તે લેહના હોય) (૭) સૃષ્ટિ (સધણી) લેવલ જોવાનું માપન (૮) વિધ્ય = અર્થાત પુકાર = કમ્પાસ એમ આઠ સૂત્રો શિષીના કહ્યા છે. શબ્દ તાલ = બાર આગળ
દ્વિતાલ = ગજ, હાથ નદર્શનમાં માન પ્રમાણ આંગુલ પ્રમાણુ ત્રણ પ્રકારે બતાવેલ છે. (૧) ૪ આત્મગુણ-મનુષ્યના પિતાના હાથની આંગળથી એકસો આઠ આંગળ ગણી ઉંચાઈ
હોય છે. મુખ બાર અબુલ (તાલ) ઉંચાઈથી નવગણું શરીર હોય એટલે ૧૨ ૪૯
= ૧૦૮ આંગુલ (૨) ઉલ્લેષાગુલ –ઉપર કહ્યું તે વાતાવ્ર, લક્ષા, યુક, યવ આઠ યવને આંગુલ તે
ઉલ્લેદ્યાલ (૩) પ્રમાણગુલ –ચારસો ઉલ્લેધાંશુલે એક પ્રમાણું ગુલ થાય તે પ્રમાણ પર્વત પૃથ્વી
સમુદ્ર દેવકથી મપાય ઉપરક્ત ત્રણેના ત્રણ ત્રણ ભેદ કહ્યા છે. (૧) સૂર્ય આંગુલ
(૨) પ્રસ્તર આંગુલ (૩) ધન આંગુલ કહ્યા છે. (૧) સરેવર, કુવા નગર, દુર્ગ ભવને, વસ્ત્રો, પાત્ર, આભૂષણ સચ્યા, યાન (વાહન)
શસ્ત્ર વગેરે કૃત્રિમ પદાર્થ આત્માગુલ વડે મપાય. (૨) જેના શરીરે ઉત્તેવા ગુલથી મપાય. (૩) પર્વત, પૃથ્વી સમૃદ્ધ કેવક દ્વીપ ઈત્યાદિ શાશ્વત પદાર્થો પ્રમાણગુલેથી મપાય
