Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

SR No.: 008448
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan
Total Pages: 190
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 5 MB

Page 33

सामाभ्यनिरुक्तिविवेचना
छदकनिष्ठीशष्यसीधीशष्टप्रकारसाशुन्यत्वस्य विवक्षितत्वात् वैशि. प्ट्यञ्च स्वनिरूपिसस्व स्वावच्छद्यावच्छेदकतानिरूपितविषयतानिरूपि तप्रकारत्वानवच्छिन्नत्योभयसम्बन्धेन तथाच हृदत्वनिष्टविशष्यतानिरूपितवहयभावनिष्ठप्रकारतायाः ताशप्रकारस्वामवच्छधत्वविरहानदोषः। ___ यत्तु पक्षतावच्छेदकाधंश इत्यत्रादिपदग्राह्यलाध्यतावच्छेदकहे. तुतावच्छदकांशयोरन्याप्रकारकत्वं नस्वातन्त्र्येण निवेश्यं किन्तूक्त. निवेशे पक्षतावच्छेदकनिष्ठत्वन्न देयं तावतैव सर्वसाधारण्यसम्भ. बात हदनिष्ठविशेष्यतायाः स्वावच्छेद्यावच्छेदकत्वाप्रसिद्धः वह्निनि. ष्ठविशेष्यताया अभावनिष्ठविशेष्यताया स्थावच्छेद्याया प्रकार तावच्छेदकताया विशिष्टविषयतानिरूपितावच्छेदकतायाश्च प्रसिद्ध. स्वेऽपि तनिरूपितविषयतानिरूपित प्रकारत्वाप्रसिद्धेः न वलयभाव. वहद इति ज्ञानासहः । जातित्वेन घहित्वावगाहि जातिमदभाव: वज्रदशामस्य जातित्वेन बह्नित्वावगाहि धूमाभाववद्धतिआतिम. द्विषयमानस्य च वह्नित्वनिष्ठविशेष्यत्वावर द्यावच्छेदकतानिरूपितावच्छेदकत्व विशेष्यत्वान्यतरात्मकविषयतानिरूपितवह्नयभावप्र. कारत्व तादृशवृत्तित्वप्रकारत्वान्यतरानवच्छिन्नजातित्वनिष्ठप्रकार.. तानिरूपकत्वेन वारणसम्भवेन साध्यतावच्छकांश हतुतावच्छेदकां.. शेचान्याप्रकारकत्वनिवेशस्य गतार्थत्वादिति।
तनुच्छम् पर्वतपक्षक वह्नधभावसाध्यकस्थले वह्निमत्यर्वते. ऽध्याप्रयापत्तेः जातित्वेन वह्नित्वावगाहजातिमद्वान्पर्वत इति ज्ञानस्य वारणासम्भवात् न च पृथक्तया साध्यतावच्छेदकांशेन्याप्रकारकत्वनिवशपि कागतिः वह्नित्वस्य साध्यतावच्छेदक. घटकत्वेन साध्यतावच्छेदकत्वपि स्वावच्छेद्यावच्छेदकताकवि. षयतानिरूपितप्रकारत्वस्याप्रसिद्धत्वेन जातित्वनिष्ठप्रकारताया सा. ध्यतावच्छेदकनिष्ठविशष्यताविशिष्टत्वासम्भवात् तार्णवह्निसाध्यकस्थले तार्णवलयभाववान्हदइति ज्ञानस्य धर्मिपारतम्ध्येण वह्नित्वांश तार्णस्वावगाहिनः साध्यतावेच्छदकांशेऽन्याप्रकारकत्वसम्पत्तये वैशिष्ट्यघटकतया स्वावच्छद्येत्यादिसंसर्गम्योपादेयत्वादिति वाच्यं स्वावच्छेद्यावच्छेदकतानिरूपितविषयताानरूपितविषयत्वानवच्छेद्यत्व. स्यैव संसर्गतया प्रवशात् स्वावच्छेद्यावच्छदकतानिरूपित प्रकारतानि.
४सा० वि०