Page Text
________________
१७२
सामान्यनिरुकिविवेचना न दोषवत्त्वाप्रसिद्धिः केवलधूमत्वेनान्वयितायां हेतुत्वे तद्वैशिष्टयास. म्भवेन धूमोदुष्ट इत्यस्य न प्रसङ्गः धूमे काञ्चनमयत्वाभावग्रहकाल इच्छया जायमानत्वेनाहार्यतया दुष्टत्वांशेऽभ्रमतया च काञ्चन. मयत्वांव भ्रमात्मकस्यापि प्रमासमशीलतया तद्यवहारस्थाभ्रान्तव्य. वहारताविशेषाभावेन न व्यवहारानुपपत्तिः अतएव द्रव्यादिहेतुकस्थले धूमोदष्ट इतिव्यवहारमन्वयितावच्छेदकधर्मावच्छेदेन तादृश. धर्मधाटत्त सम्बन्धेन दोषवत्वस्येच दृष्टत्वब्यवहारप्रयोजकत्वाङ्गीकारेण वारयतो हेतुताविशिष्टावच्छेदकतापर्याप्त्यवच्छेदकरूपविशि ष्टवत्वस्य संसर्गत्वे दोषवत्तायाः प्रसिद्धि सम्भवेपि काञ्चनमयधूमो. दुष्टइत्यस्यानुपपत्तिः धूमोदुष्टइत्यस्यापत्ति द्वारा । जच यत्राशेषस्य हेतुतावच्छेद करा हेतुवृत्तित्वन्तत्रैवैकधर्मम्परित्यज्य न दुष्टत्व. व्यवहार इतरत्र तु भवत्येव व्युत्पत्तिवैचिधादिति वाच्यमीग व्युत्पत्तिभेदस्याननुभविकत्वेनानभ्युपेयत्वादित्यप्यत्रानवकाशम् नच प्रकृतान्वयित्वादिघटिलरूपेण सलगत्वस्थासम्भषितया ज्ञानविशेष. विषयितापनधर्मविशेषभावेनैव तत्त्वस्य वाच्यत्वेन धूमोदुष्टइतिव्यव. हारप्रसङ्गोदुर्वार एवेतिवाच्यम् । प्रकृतान्वयित्वस्य संसर्गाघटकरपि प्रकृतहेतुत्वस्य तथास्वसम्भवेन तत्तद्धम्मस्थान्वयितावच्छेदकतास्थ ले तत्तखम्ममात्रावच्छिन्नप्रकृतहेतुस्वघटितस्यैव संसर्गस्वाभ्युपगमपः पर्यवसानेनोक्तातिप्रलनासम्भवात् अनुपस्थितस्यापि संसर्गघटकत्वे. न प्रकृतान्वयित्वस्यापि तथात्वसम्भवाच । ___ वस्तुतस्तु हेतुताविशिष्टावच्छेदकतापर्याप्त्यवच्छेदकत्वोपल. क्षितधम्मैघटितसंसगेण यद्धम्मविशिष्टे दोषवत्ता भासते स्वहानवि: षयप्रकृतहेतुतावच्छेदकतास्वावच्छिन्नपात्यनुयाोगतावच्छेदक. खोपलक्षितधर्मपर्याप्तिसम्बन्धेन तद्धम्मपि दोषवत्ताभानस्याङ्गीका. राद् धूमत्वमानं धर्मिमतावच्छेदकीकृत्य न तथाव्यवहारः अन्वीय. तावच्छेदकीभूतधमन्वयितावच्छेदकतापर्याप्त्यवच्छेदकधर्मावच्छेद्यपप्तिरव संसर्गत्वेन काञ्चनमयत्वधमत्वगताद्वत्वपर्याप्तधूम त्वगतैकत्वानवच्छेद्यतया धूमत्वस्य ताशद्वित्वपर्याप्त्यधिकरण. स्वेपि ने क्षतिः साधनत्वेनाभिमतोदुष्टइतिव्यवहारच व्युत्पत्तिभेदम. श्रीकृत्योपपादनीयः।
केचित्त साधनामसिद्धिस्थले काञ्चनमयत्वधूमस्वाभ्यां साधनस्ये
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |