Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

SR No.: 008448
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan
Total Pages: 190
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 5 MB

Page 178

सामान्यनिरुक्तिविवेचना उद्धर्माणान्न तदादिपदशक्यतावच्छेदकघटस्वपटत्वादिवत्प्रातिस्वि. करूपेण शाब्दबोधे प्रधश इति विधेयांशेऽधिकावगाहिशाब्दवु. खेर्विशेष्यसमानांशप्रवेशवैफल्यप्रसङ्गादनुपगमपक्षेपि न प्रकृते का. चिदनुपपत्तिरिति ॥ । यद्यपि मेयत्वविशिष्टव्यभिचारे दोषवारणायोपम्यस्तविशेषणे. साध्याभावववृत्तिसाधनस्य साधनावृत्तित्वेन ताशसाधनकत्वस्यैव व्यभिचारताया वाच्यत्वेन तत्रैव दोषोद्भावनमाचतं तथापि लाधननि ष्ठसाध्याभावववृतिस्वम्य हेतुमिष्टनया तन्मात्रस्य व्यभिचाररूपतो. पगमेनापि निरुक्तविशेषणदोषप्रमसार्नरुद्धप्रसरतया प्रकान्तापस्थि. लिलाधवप्रयोक्ताङ्कनम्य व्याभिचारस्थले विरोधस्याप्येवमेव प्रतिब न्धकतानपयुकभागानटिनगोषम्य सम्भावनया विराधपि प्रकाনায়খানমনৰামুকযুথালানবাহা नस्य चासम्भवेन यशाकश्चिान्नामत्तप्राप्तसत्प्रतिपक्षदोषाशङ्कापेक्षया दोषादिव्यवहारमूलीभूतन्यायविषयप्राथम्यवपक्षादिसम्बन्धिदोषप्र. धानाशवाहत्यौचितीमत्याशयेनाश्रयासियाद्यव्याप्तिशङ्कावारकत. योपानदीधितिग्रन्थमाश्रयासिध्याचव्याप्तिमाशङ्कयावतारयति नम्बाश्र. यासिद्धयाद्यात ॥
अनियन्त्रितविषयताके प्रत्यक्षे तुल्यविसिवेद्यतयोभयोभानसम्भः धापनियन्त्रितविषयनाकानुमित्यादौ तथाविधभानम्नानुभविकमित्यतः कल्पान्तरमाह असमानविशेष्यकस्यापीति ।
इदमापातनम्तभावतदभावव्याप्यान्यतराविषयकस्येति तु युक्तं कथमन्यमा पक्षविशष्यकपक्षतावच्छेदकप्रकारकशानासमानविशेष्य. कस्याप्याधेयतया पक्षविशिष्टपक्षतावच्छेदकामावनिर्णयस्य मणिम. त्रादिन्यायेन नोक्तम्प्रतिबन्धकत्वम् । ___ तादृशधर्मश्चाप्रसिद्धएवेतिनतथाव्यवहारइति अथ पर्वते धूमेन धीह्नसाधन धूमो न दुष्ट इतिव्यवहारानुपपत्तिः प्रकृतपक्षसाध्यहेतुकानुमितिप्र. तिबन्धकतानतिारक्तवात्तविषायनानिरूपकताबच्छेदकधम्मविच्छि.
सम्बन्धिमदम्य व्यबहनब्यस्याप्रसिद्धारतिचेन्न आकाक्षावैचिया. नमा दुषधात्वर्थप्रतिबन्धकनायामेव प्रकनानुमिनिनिरूपितत्वाभाव. स्यैव बोधनीयत्वात् । नचैवं हदे धूमेन वह्निसाधने धूमो न दुष्ट इति व्यवहारापत्तिः यत्किश्चित्प्रतिबन्धकरवे प्रकृतानुमितिनिरूपितत्वा