________________
शास्त्र
અર્થ-૨૮ શ્લોકમાં રોકમાં કહેવાએલ લક્ષણોથી યા જે મણિ હોય, તે ' હંસગર્તા' નામને મણિ જ કહેવાય છે, તે ‘હું સગત મણ मानतुङ्ग
સધલા વિષાનાં નાશક છે. અને હંસગર્ત મણિની પુજા કરે તે પાપોને નાશ કરે છે. અને “હંસગર્તા નામના મહિના ખાન જલનું
पान साथी मुधि छ. ॥ ३०॥ 12 मूलम्-लाक्षारसप्रभः स्वच्छः, सद्वृत्तः सलघु:किल ॥ अरुणावर्त संयुक्तः, परितो नेत्र सौख्यदः ॥३१॥ मूलम्-श्रीतक्षकाङ्कितावर्तः, सितरेखा विराजितः ॥ एभिश्चिन्है: परिज्ञेयः, समणिस्तक्षकामिधः ॥३२॥
टीका-तक्षकनाम्नोमणेः स्वरूपमाह लाक्षेत्यादिना-तत्र यो मणिलाक्षारसप्रभो जतुरसप्रभया विशिष्टोऽ स्ति, स्वच्छो निर्मलोऽस्ति, सद्वृत्तः सुवर्तुलोऽस्ति, सलघुलाघवेन सहितोऽस्ति, किलेति प्रसिद्धी, अरुणावर्त संयुक्तो लोहितावर्तेन युक्तोऽस्ति, परितः सर्वथा नेत्रसौख्यदश्चक्षुः सुखकारकोऽस्ति, दर्शनेन चक्षुषी प्रीणयती| त्यर्थः, श्रीतक्षकाङ्कितावतः-श्रीमतातक्षकेणे नार्गविशेषेण अङ्कितश्चिन्हित आवर्तीयस्य स तथेति बोध्यम् , तथा सितरेखा विराजित:-सिताभिः शुक्लाभी रेखाभिर्विराजितः शोभमानोऽस्ति, एभिः पूर्वोक्तैश्चिन्हैस मणिस्तक्षकाभिधस्तक्षकनामकः परिज्ञेयो विज्ञेयः एतैश्चिन्है रुपेतत्त्वात्तं मणि "तक्षक" इतिनाम्ना प्रवदन्तीत्यर्थः ॥३१॥३२॥
१ स्थावर और जंगमरूप सब प्रकार के विषों के विकारको ॥२ गोलाकार इत्यर्थः ॥ ३ भावप्रधानो निर्देशस्तेन लधुशद्वेन लघुत्वमुपगनते ॥ ४ किलशद्वस्तु वार्तायां सम्भाव्यानुयायोः इतिविश्वः ॥ ५ यदा सर्वत इतिज्ञेयम् ॥ ६ नागेन त्वष्ट्रावा ॥
