Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 442

द्वितीयपरिशिष्टे श्रीअभयतिलकगणिविरचित विवृतिविभूषिते
-
rammmmmmmmmmwwmorammarmnimammm
धः।
चरितं यस्याः सा । तथा गव्यं सुखादशीतलशुभपरिणामत्वादिना अत्र पुरे पितृषु साधुः पित्र्यस्तस्मिन् पिये पक्षे श्राद्धपक्षे गोभ्यो हितं नाव्यं चागाधत्वान्नावा तार्य च जलं यस्यां सा! गवाक्षस्था वातायनस्थिताः पुरन्ध्रयो विलासिन्यो भूमि वीक्षन्ते एतेनास्य पुरस्यातिपावित्र्यं निर्दोषजलप्राचुर्य चोक्तम् ॥ २३ ॥ विशेषेण पश्यन्ति । यतो गवां धेनूनां वृषभाणां चाक्षाणीन्द्रिन गव्यत्यत्र गोयानो नौयानो न च नाव्यति। याणि तेषां तृप्तिहेतुत्वादानन्दीनि आह्वादनशीलानि तृणानि हरि
तानि यस्यां ताम् । तथा नदीं सरस्वती च वीक्षन्ते । यतो 40 । उपोयमानः श्राव्याभिौयमानीसुगीतिभिः ॥२४॥
गवाक्षानन्दिनीं तृष्णाधुच्छेदकत्वाद् गवेन्द्रियाणामाहादयित्रीम्। अत्र पुरे गोयानो वृषवाहनो नरो न गव्यति-न गामिच्छति शरदि हि भूमिहरिताभिरामत्वेन नदी च खच्छजलपूर्णत्वेन तथा नौयानश्च प्रवहणवाहनः पुमान् न गाव्यति-न नावमि-विशेषेण दर्शनीया स्यात् । एतेनात्र महर्द्धिकातिमुखिता विलाच्छति । यतः श्राव्याभिर्मधुरतयावश्यं श्रवणारेमिलीयमानीसुगी- सिन्यः सन्तीत्युक्तम् ॥ २५ ॥ तिभिः । लूयते कूर्चश्रेण्या लूयमानो देवलो मार्दगिकादिस्तस्या10 पत्यानि स्त्रियः “अत इञ्" [६.१.३१.] लौयमान्यो गायन्यः । यद्वा-लूयन्ते लूयमानाः केदारास्तेषामिमा रक्षिश्यः । गो अग्रस्थायिभिश्चास्य निषेव्यन्ते बहिर्भुवः ॥२६॥ "तस्येद" ६.३. १६..] इत्यणि लौयमान्यो गोप्यः ।
बाह्यभूमयो गावश्चोष्ट्राश्च गवोष्ट्रमतासां सुगीतयः शोभनगानानि । ताभिरुपोयमानो व्याप्यमानः। स्त्येषां तैर्गवोटिभिर्गोपालैंगवोष्टस्य चारणाय निषेव्यन्ते । कि
आवर्ण्यमान इत्यर्थः । एवं नाम सुगीतीनां माधुर्यादिगुणहृत- भूतैः ? गवामिन्द्रो गवेन्द्रः शण्डस्तदंसबर्दसौ स्कन्धौ येषां तैः। 18 हृदया यावता खस्य यानहेतुत्वेनात्यभीष्टमपि गवादिकं यानं | गोदुग्धोष्ट्रीदुग्धपानेनावलितस्कन्धरित्यर्थः । तथा गोषस्याग्र-50
चौरायैरपहियमाणमपि गोयानादयः सुगीतिश्रवणभङ्गभयेनाव-मग्रभागः ककुत्प्रदेशस्तत्र तिष्ठन्तीत्येवंशीलास्तैर्गोअग्रस्थायिभिश्च: हेलयन्तीत्यर्थः॥
वीवधाऽऽहारिभिश्चवीवधाहरणाय च सेव्यन्ते । यतः कीदृश्यः ? : प्रेकति उपैकितैः । प्रोजायते प्रौषधयन् । इत्यत्र "वा नानि" ! गवष्टस्य वृष-करभवजस्योपलक्षणादश्वादेश्च प्रिया वीरुधो लता [२०] इत्यस्य लुग् वा ॥
यासु ताः । पत्तनगोचरे हि वृषभोष्टादिप्रियचारिसंकीर्ण महद 30 प्रेकत्युपैकितैः । गुर्वर्थ । पित्रर्थ । लाकृतिभिः। इत्यत्र “इव- ! वनमस्ति ॥
पित्र्ये । इत्यत्र "ऋतो रस्तद्धिते" [२६] इति रादेशः। र्णादेः०" [२१] इत्यादिना यवरलाः ॥ केचित् विवर्णादिभ्यः परान् यवरलानिच्छन्ति । दधियेतत् ! मधुवेतत् । तन्मतसंग्र
नमतसंग पक्षेऽत्र । गोऽक्ष । इत्यत्र “एदोतः" [२७] इत्यादिनास्य हार्थमिवर्णादेरिति पञ्चमी व्याख्येया ॥
हारि अत्र । चारु ईक्षित्वा । इत्यत्र “हखोऽपदे वा" [२२] गवाक्ष । इत्यत्र “गोर्नाम्नि" [२८] इत्यादिना अवादेशः ।। 26इति वा हखः ॥ पक्षे--ब्राहयत्र ॥ कश्चित् तु प्रकृतिभावम
नाम्रीति किम् ? गोऽक्ष ॥ कश्चित् त्वसंज्ञायामपि गवाक्षेतीच्छति ॥ 60 पीच्छति । कुमारी एवम् ॥ अपद इति किम् ? रोदस्यौ ॥ गोष्ट्रिभिः गवुष्ट्र । इत्यत्र "खरे वाऽनक्षे”[२९] इति वा
ऽवाऽऽदेशः ॥ अनक्ष इति किम् ? गोऽक्ष ॥ . पावयन्ती । और्वाग्निनायिनी । इत्यत्र "एदैतोऽयाय'
। गवेन्द्र । इत्यत्र “इन्द्रे" [ ३० ] इत्यवः । इत्ययायौ ॥
गोअन । इत्यत्र “वात्यसंधिः"[३१] इति वाऽसंधिः॥ लवनी। पावयन्ती । इत्यत्र “ओदौतोऽवाव्१२४]इत्यवावौ ॥ | पले-गोक्ष ॥ २६ ॥
65 50 गव्यति । नाव्यति । श्रव्य । श्राव्याभिः । गव्य । नाव्य । इत्यत्र "व्यक्ये" [२५] इत्यवाची ॥ अक्य इति किम् ? :
बज३आस्वेति मावाऽऽस्व३इति स्वाधीनभर्तृकाः। उपोयमानः । लौयमानी ॥ क्यवर्जनाद् यकारादिः प्रत्ययो : इदं भूहि३ इदं मा वा ब्रूहील्याहुरिह प्रियम् ॥२७॥ गृह्यते । तेनेह न भवति । गोयानः । नौयानः ॥ २४ ॥ सुगमः । नवरं व्रज ३ इत्यत्र इदं ब्रूहि इत्यत्र च वाक्यपरि
समास्यर्थ इति शब्दो योज्यः । तथा स्वाधीनो रतगुणाकृष्टत्वेपित्र्ये पक्षेऽत्र वीक्षन्ते गवाक्षस्थाः पुरन्ध्रयः। mmmmmminam
नायत्तो भर्ता यास ताः स्वाधीनभर्तृकाः “क्षियाशीः श्रेषे" 70 गोऽक्षानन्दितॄणां भूमि गवाक्षानन्दिनीं नदीम् २५ ।। ७. ४. ९२.] इति सर्वत्र पुतः ॥
wmahim wwww
www
mrwww
wwwmoranwwww
wwware