Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 406

10
प्रथमपैरिशिष्टे स्पषृत्ति संकलितं
www
।
पुस्तकः, पुस्तकम् - लिखितपत्रसंचयविशेषः नन्दी । तण्डकः, तण्डकम् - ग्रन्थविशेषः, परिष्कारः, शाल्यादिसारश्च णकप्रत्ययान्तोऽयमिति पुंस्त्वर्थ दुर्गा-मर-बुद्धिसागराः । आतङ्कः, आतङ्कम् इष्टवियोगतापः; दुर्गः । रुक् - शङ्काऽऽशयेषु तु घञन्तत्वात् पुंसि । शुकः, शुकम् - धान्यादेः शृङ्गः । यदमरः
"शूकोऽस्त्री”।
1
सरकः, सरकम् - मद्यभाजनम्, ऐक्षवशीधु च । "शीधौ च शीधुपाने च चषके सरकोऽस्त्रियाम्" । अनुतर्षे तु त्रिलिङ्गो वक्ष्यते । कटकः, कटकम् - सैन्यम्, सानुः, वलयः, अदिश च । यदमरः
“मस्तकोऽस्त्रियाम्” ।
5 उणादौ तक प्रत्ययान्तोऽयम् । प्रत्ययान्ताद् वा स्वार्थिककः
15
६४
20
मस्तकः, मस्तकम् - शिरः । यदमरः
wwwwww
मुस्तकः, मुस्तकम् - मुस्ताः । यदमरः
wwww
" मुस्तकमस्त्रियाम्" ।
शाकः, शाकम् - मूलकादि । यदमरः
www.
aagri कवकं चैव शाकं दशविधं स्मृतम्” ॥ विरूढकं तालास्थिमज्जा । क्षेत्रोद्धृतस्य फलमूलादेः स्वेदानवोद्भिन्ना अङ्कुरा वा । वृक्षे तु शाकस्य तन्नामत्वात् पुंस्त्वम् । वर्णकः, वर्णकम् - विलेपनम्, चन्दनं च । यद् गौडः"विलेपने चन्दने च वर्णकं पुं· नपुंसकम्" । मोदकः, मोदकम् - लघुकः । यद् गौड:"मोदकं न स्त्रियां खाद्यविशेषे हर्षुले त्रिषु" । मूषिकः, मूषिकम् - आखुः दुर्गः । मुष्कः, मुष्कम्अश्वादिपरिमाणविशेषः, वृषणश्च दुर्गस्य ॥ [ दोधकवृत्तम् ]॥१०॥ चण्डातकश्वरकरोचककशुकानि
मस्तिष्कयावककरण्डकतण्डकानि ।
आतङ्कशूक सरकाः कटकः सशुल्कः पिण्याकझर्झरकहंसकशङ्खपुङ्खाः ॥ ११ ॥
एते शब्दाः पुं- नपुंसकाः । चण्डातकः, चण्डातकम् - 25 अरुकवस्त्रम् । पुंसि माला । क्लीबेऽमरः । चरकः, चरकमूशास्त्रविशेषः ; दुर्गः । रोचकः, रोचकम् क्षुत् । यदमरलिङ्गशेष:
www
" रोचकोऽस्त्री" ।
"अस्त्री शाकम्" ।
" मूलपत्रकरीराग्रफलकाण्डविरूदकम् ।
कञ्चुकः, कछुकम्-कूर्पासः, वर्मः, निर्मोकश्च । निर्मोक30 कूर्पासयोर्मालायां पुमान् । षण्ढेऽरुणस्य । वर्म्मणि षण्ढोSरुणस्य । पुंसि लक्ष्यम्
wwwwwww
"मुदोऽन्तरा वपुषि बहिश्च कटुकाः " ।
मस्तिष्कः, मस्तिष्कम् - मस्तकस्नेहः पुंसि माला । क्लीबे
www.
मरः । यावकः, यावकम् - अलक्तकः । पुंसि माला । षण्दे
www
www
85 ऽरुणः । करण्डकः, करण्डकम् - पुष्पाद्याधारः; दुर्गः ।
www
!
"भूभृन्नितम्बलयत्रेषु कटकोऽस्त्रियाम्” ।
" राजधानी च" इति गौडः ।
40
कुङ्कुमम्,
45
शुल्कः, शुल्कम् - मार्गादी राजदेयः, स्त्रीविवाहपरिग्राह्यधनं
न्च । यदमरः
www
“arasat स्त्रीधनेऽपि च ।
पिण्याकः, पिण्याकम् च्युततैलकल्कविशेषः सिल्हकम्, 50 हिङ्गु च । यद् गौड:“पिण्याकोsar तिलकल्के हिङ्गुवाहीक सिल्हके” ।
झर्झरकः, झर्झरकम् - कलियुगम् । यद् गौडः“कलौ झर्झरकोऽस्त्रियाम्” ।
हंसकः, हंसकम् - नूपुरम् पुंस्यमरः । षण्ढे माला । अथ 55 खान्ताश्चत्वारः- शङ्खः, शङ्खम्-कम्बुः, वलयम्, प्राण्यात च ।
यन्माला
" ललाटे वलये क्रभ्वौ षण्डे वा शङ्ख इष्यते" ।
निधौ तु तन्नामत्वात् पुंस्त्वमेव । पुङ्खः, पुङ्खम्-शरपृष्ठम् ; शाकटायनः । [ वसन्ततिलकम् ] ॥ ११ ॥
60
नखमुखमधिकाङ्गः संयुगः पद्मरागो भगयुगमथ टङ्गोद्योगशृङ्गा निदाघः । कचकवच कूर्चार्धर्चपुच्छोञ्छकच्छा व्रजमुटजनिकुञ्ज कुञ्जभूर्जाम्बुजाश्च ॥ १२ ॥ एते शब्दाः पुं-नपुंसकाः । नखः, नखम्-कररुहः । 66
यदमर:
"नखोsai" ।
www
मुखः, मुखम् - वदनम् ; दुर्ग: । अथ गान्ता अष्टौ -अधिकाङ्गः, अधिकाङ्गम् - सारसनम् । यदमरः
.." यस् तु मध्ये सकछुका बनन्ति तत्सारसनमत्रिकाजः " । 70