Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 379

लिङ्गानुशासने नपुंसकलिङ्गप्रकरणम् ।
३७
more..............ravin........
..
MORADARP
A
- उपवीतं तु पु-नपुंसकं वक्ष्यते । मतम्-अभिप्रायः, लोष्ट- गोत्रम्मर्दनकाष्ठं च । मरकतम्-हारन्मणिः । अत्याहितम्-महाभीतिः, "गोत्रं नाम्नि कुले क्षेत्रे कानने कछत्र-वर्त्मनोः । साहसं च । अवगीतम्
सम्भावनीयबोधेऽपि गोत्रं क्षोणीधरे मतः । "क्लीबेऽवगीतं निर्वादे दुष्ट-गर्हितयोस्त्रि'।
गोसमूहभुवोगात्रा" ॥ 5 संस्कृतम्--
शुक्रम्-सप्तमो धातुः, अक्षिरोगश्च । अग्नि-मासयोः पुं. ."संस्कृतं लक्षणोपेते वाच्यलिङ्गं तु कृत्रिमे।
नपुंसकत्वं वक्ष्यते । अमुरे तु देहिनामत्वात् पुंस्त्वम् ।। ततम् , विततं च-वायभेदौ । वायो तन्नामत्वात् पुंमि। नीत्रम्व्याप्त-विस्तृतयोस्त्वाश्यलिङ्गता ! क्षतम्-त्रणम् । यतम्-निषा- "नी नमी बलीकेन्दो रेवतीभऽपि कानने"। दिनां गजे पाद संज्ञा । यातम्-अङ्कशवारणम् । बीतम्-एल- असम्-अश्रु लोहितं चः केशे तु तन्नामत्वान् पुंस्त्वमेव ।
असारं च हरवश्वम् । ऋतम्-सत्यम् । अमृतम्- चित्रम्-कुटम् । अत्रम्-पुरीनन् । चित्रम्-आलेख्यम्, अद्भुत यज्ञविशेषः । पीयूषम्-मोक्षः, जलं च । मृतम्-शवम् । अनृ- च। चैत्रम्तम्-असत्यम् । सत्यानुनम्-किञ्चित् सत्यम् । ऋतादयो । “चैत्रं मृतकचले स्यात् पुंसि मासादिभेदयोः”। 60 जीविकाभेदा अपि । यन्मनु:
शिलिन्ध्रम्"ऋतमुञ्छशिलं ज्ञेयममृतं स्यादयाचितम् ।
"शिलिन्, कदलीपुष्पे कक्क-त्रिपुटाख्ययोः । 15 मृतं तु याचितं भैक्षं प्रमृतं कर्षणं स्मृतम् ॥
ना मत्स्य-ढमयोर्भदे स्त्रियां गण्डुपदीमृदि । सत्यानृतं तु वाणिज्यं तेन चैवापि जीव्यते ।
पक्षिणीभेदेऽपि" सेवा श्ववृत्तिराख्याता तस्मात् तां परिवर्जयेत् ॥
मित्रम्-सुहृत् । भास्करे तु प्रतिपदपाठात् पुंस्त्वम् 155 प्रमृतान्ते एकार्थे । पिशितम्-मांसम् । रतम् , सुरतं च
पतन्त्रम्-पक्षः । तोत्रम्-प्रतोदः, वेणुकं च । पोत्रम्-हल-सूकमैथुनम् । मणितम्-रतकूजितम् । भारतम्-वर्षम् । यद् अमर:--:
रयोर्मुखम् , सूकरघोणा च । मूत्रम्-प्रसावः । आतपत्रम्-- 20 "लोकोऽयं भारत वर्षम्" ।
छत्रम् । तन्त्रम्-प्रधानादि; प्रधानं यथा-वचनमतन्त्रम् ,
सिद्धान्तः यथा-चतुष्पीठमिदं तन्त्रम् । प्रसारितास्तन्तवः, मालायां तु पुंस्काण्डे पठितः । मथितम्-घोलम् । यद्
१५ तन्तुवायोपकरणं च, यथा-तनवायः । परिच्छदो यथा-तन्त्र-60
शाप
पतिः, अत एव खमण्डलादिचिन्तातन्त्रम् । आयत्ते यथा-पर.."भथितं निर्जले घोले घृष्ट निर्मथिते विघु"।
तन्त्रम् । साधारणं भवेत् तन्त्रम् , यथा-श्वेतो धावति । अन्यलोकायतम्-चार्वाकतर्कः । श्रुतम्-शास्त्रम्, आकर्णनं च। वापि दृश्यते--- 26 पुटितम्-बस्तिपुटः । स्यूत-पाटितयोस्त्वाश्रयलिङ्गः । रोहितम्- "तन्त्रं कुटुम्बकृत्ये स्यात् करणे च परिच्छदे । "रोहितं ऋजुशकास्त्रे रक्त मीने मृगे पुमान्" ।
शास्त्र प्रधाने सिद्धान्ते तन्तुवाने गदोत्तमे ॥ 66 ललितम्
तथा द्विसाधकोपाये श्रुतिशाखान्तरेऽपि च । "ललितं हारभेद स्याललित चेप्सिते त्रिपु"।
इति कर्तव्यतायां च तन्त्रीवीणागुणे तनोः ।।
सिरायाममृतायां च"॥ त्तान्तम्-भित्तम्-शकलम् । पित्तम्-मायुः । कृत्तम्-- 30 मांसम् । निमित्तम्-हेतुः, लक्षणं, व्याजश्च । त्तस्य संयुक्तस्य ।
शास्त्रम्-ग्रन्थः, निर्देशश्च । अस्त्रम्-चापम् , आयुधं च।।
कटिनम्पृथगुपादानात् पूर्वेऽसंयुक्ता गृह्यन्ते । संयुक्तरान्तम्
70 अग्रम्-पुरः, यथा-अग्रेसरः । अधिकं यथा-साग्रं शतम्। "क्लीबं कटिनं चर्माने रशना-कटिवाससोः" । उपरि यथा-वृक्षाग्रम् , भिक्षाभेदो यथा
सामुद्रम्-देहलक्षणम् , लवणं च । दात्रम्-लवनम् । ___ "ग्रासप्रमाणं भिक्षा स्यादग्रं ग्रासचतुष्टयम् ।
गात्र35 अग्रं चतुर्गुणं प्राहुर्हन्तकारं द्विजोत्तमाः" ॥
“अझे गजाग्रजवादिदेशे गात्रं वपुष्यपि"। .. मुख्यं यथा-अग्रहारः; श्रेष्टे त्वाश्रयलिङ्गता।
गजाग्रजङ्गादिदेशे तु स्त्री-नपुंसको वश्यते । शुभ्रम्"अग्रमालम्बने बाते परिमाणे पलस्य च ।
"उद्दीप्त-शुकयोः शुभ्रं वाच्यवन् क्लीवमभ्रके"। प्रान्ते पुरस्तादधिके प्रधाने प्रथमोद्धयोः" ।।
धवित्रम्-अग्निसन्धुक्षणार्थ मृगचर्मव्यजनम् । कम्-भञ्ज
गोड:
76