Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 370

८
प्रथमपरिशिष्टे स्वीपज्ञवृत्तिसंकलितं
----------... - Pramir.mrawrrawnarrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrariwari...rnwwwnaww
ar
50
पिच्छा
अथ ढान्ताश्चत्वारः--दाढा-दंष्ट्रा, अभिलाषश्च । राढा-40 "पिच्छा तु शाल्मलीवेटे मण्डे चाऽऽश्वपदाऽऽमये। शोभा, सुह्मदेशश्च । रीढा-अवज्ञा । अवलीढा-हेला। पडौ पूगच्छटा-कोश-मोचा-विजिविलेषु च।
[पथ्यावक्रम् ] ॥ ५॥ अथ जान्ताश्चत्वारः-पिता-तूलम् । हरिद्रायां तु तन्नाम- घृणोणी वर्वणा स्थूणा दक्षिणा लिखिता लता। 5 त्वादेव स्त्रीत्वम् । व्याकुले त्वाश्रयलिङ्गः । गुजा-पटहः, कल- तृणता त्रिवृता त्रेता गीता सीता सिता चिता ॥१६॥ ध्वनिश्च । कृष्णलायां तु तन्नामत्वादेव स्त्रीत्वम् । खजा-मन्थः, एते शब्दाः स्त्रीलिङ्गाः । अथ णान्ताः पञ्च-घृणा-निन्दा, 45 प्रहस्तश्च । अत्र चार्थप्राधान्यात् खजाकेत्यपि । प्रजा-लोकः, । दयायां तु तन्नामत्वादेव स्त्रीत्वम् । ऊर्णा-मेषरोम, भ्रमध्याअपत्यं च । अथ झान्तः-झञ्झा-सशीकरो मेघवातः। वर्तश्च । वर्वणा-मक्षिका । देहिनामत्वात् पुंस्त्वे प्राप्तेऽस्य ध्वनिभेदे तु विषयनामत्वात् पुंसि । अथ टान्ताः षद---: पाठः । स्थूणा-गृहादीनामुत्तम्भनकाष्ठम् , लोहप्रतिमा, व्याधि10 घण्टा-घनवाद्यविशेषः, पाटलिश्च । वाद्येऽर्थप्राधान्यात् कि- विशेषश्च । दक्षिणा-यज्ञदानम् , प्रतिष्ठा, दिक् च । यद् गौड:-- क्षिणी क्षुद्रघण्टा । जटा
"दक्षिणः सरलाऽवामपरच्छन्दानुवर्तिषु । "जटा कचधिकारः स्यान्मांसी मूलं च भूरुहाम्"।
त्रिष्यवाचीभवेऽपि स्यवाच्यां दान-प्रतिष्ठयोः ॥ घोण्टा -बदरीफलम् , बदरी, मुकः, क्रमुकफलं च ।। अथ तान्ताः षोडश-लिखिता-लिपिः। लतापोटा-शण्डः। अर्थप्राधान्यात् तृतीयाप्रकृतिरित्यपि। यन्माला- "लता ज्योतिष्मती स्पृका-शाखा-वल्ली-प्रियङ्गुषु । 16 "तृतीयाप्रकृतिः स्त्रियाम्"।
* लता कस्तूरिकायां च माधवी-दूर्वयोरपि । मटी-वेश्ययोस्तु योनिमनामत्वादेव स्त्रीत्वम । कुत्सिता : तृणता-कार्मुकम् । तत्प्रत्ययान्तस्य लिन्मिन्यनीत्येव स्त्री-55 भिस्सा भिस्सटा-दग्धिका. लक्ष्यानुरोधाः । यथा खर्ग- । त्वम् । त्रिवृता-ओषधिः । अर्थप्राधान्यादरुणा, मलया. प्रामटी, वधूटी, कर्कटीति । छटा-समूहविशेषः । झञ्झाया !
टी कर्कटीति । च्या-समविशेष अध्याय निवृत्, विषनी च । यद् गौड:वातनामत्वात् पोटायास्तु देहिनामत्वात् पुंस्त्वे प्राप्ते पाठः । “विषन्नस्तु शिरीषे ना गुडूची-त्रिवृतोः स्त्रियाम्" । 20 [मविपुला] ॥ १४ ॥
त्रेता युगविशेषः, अग्नित्रयं च । गीता-शास्त्रविशेषः । विष्ठा मञ्जिष्ठया काष्ठा पाठा शण्डा गडा जडा। सीता-लालपद्धतिः, गहा, जानकी च। सिता-शर्करा 160 बडा वितण्डया दाढा राढा रीढावलीढया ॥ १५॥बद्धशुक्रावसितेष्वाश्रयलिङ्गः । अर्थप्राधान्यात् कठिन्यपि । एते शब्दा मजिष्टया वितण्डयाऽवलीढया च सह स्त्रीलिङ्गाः।।
चिता-मृतदाहाय काष्ठशय्या । [ पथ्यावक्रम् ] ॥ १६ ॥ अब ठान्ताश्चत्वारः-विष्ठा-पुरीषम् । मञ्जिष्ठा-राग
! मुक्ता वार्ता लूताऽनन्ता प्रसृता मार्जिताऽमृता। 25 द्रव्यविशेषः । अर्थप्राधान्यादरुणापि । काष्ठा
कन्था मर्यादा गदेक्षुगन्धा गोधा स्वधा सुधा ॥१७॥ "अष्टादशनिमेष्यां च स्यादुत्कर्षे स्थिती दिशि ।
एते शब्दाः स्त्रीलिङ्गाः । मुक्ता-मौक्तिकम् । यद् गौडः- 60 काष्ठा दारुहरिद्रायां दारुणि स्याम्नपुंसकम्" ।
"मुक्ता स्त्री मौक्तिके प्राप्तमुक्ति-मोचितयोस्त्रिषु"। स्थितिमर्यादा पाठा-औषधविशेषः । अथ डान्ताः पञ्चशुण्डा
“वार्ता वातिङ्गणे वृत्तौ वार्ता कृष्याद्युदन्तयोः" । 30 "शुण्डापि जलहस्तिन्यां मदिरा-कारहस्तयोः ।
लूता-ऊर्णनाभः, पिपीलिका, रोगविशेषश्च । के लतिका ।। मलिन्यां वारयोषायां शुण्डस्तु मदनिर्भरे"।
देहिनामस्वात् पुंस्त्वे प्राप्तेऽस्य पाठः । अनन्ता
"दुरालभायां दूर्वायां विशल्या-शारिवा-कुषु । सुरायां तु स्त्री-पुंसत्वं वक्ष्यते । गुडा
गुडूची-लाङ्गलिक्योः स्त्री खे क्लीबेऽनवधौ त्रिपु" ॥ "गुडः स्यादु गोलके हस्तिसन्नाहेक्षुविकारयोः ।
शेषे हरावनन्तः पुंसि । प्रसृता-जना । कुब्जीकृते तु गुडा स्त्रही-गुडिकयोः" ॥
हस्ते तन्नामत्वादेव पुंस्त्वम् , बेगि-प्रवृद्धयोस्वाश्रयलिङ्गः । 35 हस्तिसन्नाहे तु स्त्री-पुंसलिगो वक्ष्यते । जडा-शूकशिम्बीता -रसाला अर्थप्राधान्याट मर्जिताशिखरिण्यावपि 175
"शूकशिम्ब्यां जडा मूकाप्रज्ञशीतेबु च त्रिषु" ।। अमृता-पच्या, गुडूची, मागधी, आमलकी च । अथ थान्तःबेडा-नौः । वितण्डा
कन्था-स्यूतजीर्णवस्त्रप्रावरणम् , पुरविशेषश्च । अथ दान्ती "विता हा वादभेदे स्यात् कच्चीशाके शिलाहये ।
| मर्यादा-अवधिः । गदा-प्रहरणविशेषः । अथ धान्तार्थवितण्डा करवीर्या च"॥
। खारः-भुगन्धा
10
०. ' अनन्ता