Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 344

प्रथमपरिशिष्टे स्वोपज्ञवृत्तिसंकलितं
40
कामकूट:
थान्त:-निशीथः-अर्द्धरात्रः।शपथः-समयः । उपस्थ:“वेश्यायाः प्रिय-विश्रमौ”।
मध्यप्रदेशः, वराङ्गम् , मेढ़श्च । शोथः-शोफः । अवभृथःकार्यट:-कार्याथी, जतु च । घट्टः-नदीतीरस्थानम् । अट्टः, यज्ञान्तः । ग्रन्थःहट्टश्च-आपणः । द्रोहाटः-गाथाभेदः, ज्याधः, बिडालबती च । “ग्रन्थो धने स्यात् संदर्भ द्वात्रिंशद्वर्णनिर्मिती"। 5 दशनोच्छिष्टः
शास्त्रे च । उद्गीथः-प्रणवः, सामवनिश्च । सार्थः-पथिक"निःश्वासे दशनोच्छिष्टः चुम्बे दशनवाससि।
सङ्घातः, गणश्च । आवसथः-गृहम् । संवसथ:-ग्रामः,संवासश्च । निपुटः-सतीनकः, तीरं च । अन्यत्र तु शिंशपादित्वात् : निवसथः-निवासः । उपवसथः-उपवासः । सुवसथः-सुवासः। स्त्रीत्वम् । यद् गौडः
| पीथः-मकरः, रविः, पानं च । सिक्थः"त्रिपुटा त्रिवृति स्त्रियाम् ।
"सिक्थो भक्तपुलाके ना मधूच्छिष्टे नपुंसकम्" ॥ 10 सूक्ष्मैलायां मल्लिकायां, ना सतीनक-तीरयोः" ।।
रोमन्थः-तिरश्चां चर्वितचर्वणम् , उद्गीर्य चर्वणीयं च । मन्थ:-- अरघट्टः-महाकूपः! करटः
| गण्डः; पुं-नपुंसकोऽयमिति बुद्धिसागरः । घण्टापथः-चाणक्यो"करटो गजगण्डे स्यात् कुसुम्भे निन्यजीवने ।
तोऽष्टदण्डपृथुः पन्धाः, पुरसमीपे विश्रामभूश्च इत्यादि । एकादशाहश्राद्धेऽपि दुर्दुरूटेऽपि वायसे ।।
पान्त:-क्षुपः-लतासमुदायः, हखशाखी च । यूपः-यज्ञ-50 करटो वाद्यभेदेऽपि"।
पशुविशसनकाष्टम् । धूपः-गन्धद्रव्ययोगविशेषः । कल्प:15 शिपिविष्ट:-रुद्रः, शौरिः, दुश्चर्मा, खलतिश्च । खटः-तृणम् , "कल्पः शारे विधौ न्याये प्रलये ब्रह्मणो दिने"।
श्लेष्मा, अन्धकूपः, टङ्कः, प्रहारश्च । धटः-दारुतुला । प्रवेष्टः-. आकल्पः-नेपथ्यम् । कुतुपः-चार्मणं स्नेहभाजनम् । शेषःबाहुः । वण्टः-भागः ! जूट:-कचरचना, समूहश्च । दिष्टः- मेटः । उलपः-- कालः; देवे तु नपुंसको वक्ष्यते । चिपिट:-पृथुक इत्यादि। | "तृणभिद् गुल्मिन्युल्पौ”। णान्त:-गुण:
गुल्मिन्यां क्लीव इति कश्चित् , यदाह20 "शुम्बे मौामप्रधाने रूपादौ सूद इन्द्रिये ।
. "उलपस्तृणभेदे स्याद् गुल्मिन्यामुलपं मतम्"। त्यागे शौर्यादिसत्त्वादिसन्ध्यादिधु गुणः स्मृतः” ॥
स्तूपः-आयतनविशेषः । चन्द्रातपः-ज्योल्मा । अनूपःक्षणः-मुहूर्तः, उत्सवः, पर्व, व्यापारवैकल्यं च । वङ्खणः-- महिषः, जलप्राये त्वाश्रयलिङ्गः । पादपःबस्त्यऽधः, ऊर्वोः सन्धिश्च । कर्ण:-श्रोत्रम् । गोकर्ण:
“पादुकायां स्त्रियां वृक्षे पादपीठे च पादपः" । इत्यादि। 60 "अष्ठाऽनामिकोन्माने मृगसर्पगणान्तरे।
भान्तः-दर्भः-बर्हिः । निकुम्भः25 गोकर्णो ना बेगसरे स्त्रियां स्यान्मौर्विकोषधौ” ॥
। “स्यान्निकुम्भः कुम्भकर्णसुते दन्सौषधे पुमान्"।
: अर्भः-शिशुः । गर्भः, गरभश्च-अभ्यन्तरं कुक्षिः, अर्भकः, गणः-सङ्घः, प्रमथः, सङ्ख्या, सैन्यांशश्च । शाणः-कर्षचतुभीगः; निकषे तु स्त्री-पुंसलिङ्गो वक्ष्यते । पाषाण:-दृषद् । .
भ्रूणच; गर्भ:-पनसवृक्षकण्टकेऽपि । जम्भः-तूणः, दन्तः, दर्पण:-आदर्शः । रोषाणः
दानवः, हनुः, भागः, भक्षणम् , जम्भा च; जम्बीरे तु 65 “रोषाणो हेमघर्षणे।
पुं-नपुंसको वक्ष्यते । शरभः30 ऊषरे पारदे पुंसि रोषणे स्यात् त्रिलिङ्गकः" ॥
___ "अष्टापदे च करभे शरभः स्यान्मृगान्तरे"।
करभः-मणिबन्धकनिष्टिकयोर्मध्यम् , त्रिवर्षश्चोष्ट्रः, उष्ट्रश्च । तरुणः
करम्भः--दधिशक्तवः । कौस्तुभः-विष्णुवक्षोमणिः; पुं-नपुंसको“ना तरुणः कुब्जपुष्पैरण्डे यूनि नवे त्रिषु"। ऽयमिति गौडः, इत्यादि।
70 पणः-वराटकमानम् , मूल्यम्, कार्षापणम् , धनम् , शाकादि, ! बद्धमुष्टिः, भृतिः, ग्लहश्च । घुणः-काष्टकीटः । कोण:-अधिः,
मान्तः-गोधूमः35 वादित्रवादनम् , लगुडः, लोहिताङ्गश्च । शूरणः-अर्शोघ्नः । “गोधूमो नागरने स्याद् भेषज-व्रीहिभेदयोः" ।
कन्दः । भ्रूणः-शिशुः, स्त्रैणगर्भश्च; गर्भिण्या पुंसि वक्ष्यत | दमःइत्यादि।
। “कईमे दमने पुंसि दमो दमथ-दण्डयो;"।